Τα τελευταία χρόνια, η Λένα Παπαληγούρα έχει συναντηθεί με μια σειρά θεατρικών έργων όπου το θέμα της γυναικείας αυτοδιάθεσης αλλά και όλα όσα μπορεί να αντιμετωπίσει μια γυναίκα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο βρίσκονται σε πρώτο πλάνο. Το ξεκίνημα της νέας σεζόν την πετυχαίνει, μάλιστα, ακριβώς μετά τις επιδαύριες "Ικέτιδες" του Αισχύλου (σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη), όπου υποδύθηκε μία από τις πενήντα Δαναΐδες που μάχονται ενάντια στην ανδρική επιβολή. Από 29 Οκτωβρίου αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας μια νέα πρόκληση, ερμηνεύοντας το έργο-φαινόμενο της Σούζι Μίλερ "Prima facie" (στη νομική ορολογία "εκ πρώτης όψεως") στη σκηνή του θεάτρου Πορεία, με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη Γιώργου Οικονόμου. Ο συγκλονιστικός μονόλογος, που έχει παρουσιαστεί σε περισσότερες από τριάντα χώρες και έρχεται τώρα και στη χώρα μας, μιλάει για το πώς αντιμετωπίζει το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Στο έργο της πολυβραβευμένης Αυστραλής θεατρικής συγγραφέα και νομικού, η Λένα Παπαληγούρα υποδύεται την Τέσα Ένσλερ, μια νέα δικηγόρο που έχει κατορθώσει με την αποφασιστικότητα και τη σκληρότητά της να φτάσει στην κορυφή. Μια νύχτα, όμως, η δύσκολη πορεία της μέσα σε αυτόν τον ανδροκρατούμενο κόσμο τη φέρνει στην άλλη πλευρά του στρατοπέδου, εκείνη του θύματος. 

"Ανέκαθεν με ενδιέφεραν τα έργα τα οποία μπορούν με έναν τρόπο να μετακινήσουν το θεατή, και το θέατρο είναι ένας χώρος που προσφέρεται για να μιλήσουμε για δύσκολα θέματα και να ακούσουμε φωνές που δεν θα είχαμε αλλιώς την ευκαιρία να προσεγγίσουμε. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που έγινα ηθοποιός και που με συγκινεί και με κινητροδοτεί να βρίσκομαι πάνω στη σκηνή. Με κάνει να ξεπερνάω τις δικές μου αναστολές και τα δικά μου θέματα με την έκθεση, επειδή νιώθω ότι έχω χρέος να μετακινήσω κάτι, όσο ιδεαλιστικό και ρομαντικό κι αν ακούγεται αυτό. Αισθάνομαι ότι δεν επιλέγουμε μόνο εμείς τα κείμενα, με την έννοια ότι όταν μία προβληματική μας απασχολεί στη ζωή μας, έρχεται και κουμπώνει πολλές φορές πάνω σε πράγματα που κάνουμε στο θέατρο. Νομίζω ότι ως κοινωνία βρισκόμαστε σε μια στιγμή που πρέπει να μιλήσουμε γι’ αυτά τα θέματα", σχολιάζει η ηθοποιός. Πράγματι βρισκόμαστε σε μια περίοδο που είναι φανερό μέσα από τις επιλογές πολλών δημιουργών του θεάτρου ότι μόλις τώρα ξεκινήσαμε αυτήν τη συζήτηση, και δεν είναι απλώς και μόνο η "μόδα του #MeToo", όπως συχνά χαρακτηρίζεται. Το θέατρο μπορεί να παίξει πρωτοπόρο ρόλο και να εισχωρήσει ακόμη πιο βαθιά, από διαφορετικές πλευρές και με διαφορετικές αφορμές. Όπως συμπληρώνει η Λένα Παπαληγούρα, "Η τέχνη έχει μια αφυπνιστική ιδιότητα και θέλω να πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι που αφουγκράζονται την κοινωνία. Νομίζω δεν είναι τυχαίο ότι επιλέγουν να ανεβάσουν έργα αυτής της θεματικής. Αντιλαμβάνονται, δηλαδή, την ανάγκη των ανθρώπων να μιλήσουν για όλα αυτά". 

Η ηθοποιός Σοφία Φόρεστ που αυτή την περίοδο πρωταγωνιστεί στην αυστραλιανή εκδοχή του "Prima facie" χαρακτήρισε το ρόλο της Τέσα Ένσλερ ως τον πιο δύσκολο που έχει κάνει μέχρι σήμερα. Κάτι με το οποίο το δίχως άλλο συμφωνεί και η Λένα Παπαληγούρα: "Είναι ένας δύσκολος ρόλος λόγω του ψυχικού φορτίου πρώτα απ’ όλα, αλλά και αναφορικά με τον όγκο του κειμένου και τη μοναξιά του μονολόγου. Στοιχεία βέβαια που το καθιστούν και πάρα πολύ γοητευτικό την ίδια στιγμή". Η ηρωίδα της είναι μια δυναμική δικηγόρος που βιώνει αυτή την τραγική αντιστροφή των ρόλων, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία αυτού του έργου. "Για μένα η Τέσα πάει στο δικαστήριο όχι μόνο για να καταγγείλει αυτόν που την κακοποίησε αλλά ίσως υποσυνείδητα και για να τεστάρει τα όρια του νόμου. Δηλαδή να δει κατά πόσο ο νόμος στον οποίο έχει αφιερώσει όλη της τη ζωή, μπορεί πραγματικά να την προστατέψει τώρα που η ίδια είναι ευάλωτη. Την χαρακτηρίζει η γενναιότητα, μία ευφυΐα αλλά και μια μεγάλη ευαισθησία, η οποία αν και στην αρχή είναι κρυμμένη, σιγά-σιγά αποκαλύπτεται". 

"Όταν συνάντησα τη Σούζι Μίλερ, με ενδιέφερε να καταλάβω πώς οδηγήθηκε στο να γράψει το έργο έχοντας παρακολουθήσει η ίδια πολλές δίκες ως νομικός, ενώ και ο άντρας της είναι δικαστής. Μετά τη συζήτησή μας πήγα και εγώ στο δικαστήριο και όντως μου φάνηκε πάρα πολύ χρήσιμη και αποκαλυπτική διαδικασία ως προς το έργο αλλά και γενικότερα". Το έργο δίνει τη δική του απάντηση, σύμφωνα με την ηθοποιό, στο ερώτημα που τίθεται συχνά στα social media ή μέσα από τις τηλεοπτικές εκπομπές "γιατί μια γυναίκα που έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης δεν μιλάει". "Νομίζω ότι είναι σαν να μην αρκεί ότι μια γυναίκα έχει υποστεί κάτι τέτοιο μία φορά, αλλά πρέπει να "βιαστεί” αλλεπάλληλα από το δικαστήριο, από το σύστημα κ.λπ. μέχρι να καταλήξει η ίδια να βρει ή να μη βρει το δίκιο της. Στο "Prima facie” είναι διπλά συγκινητικό γιατί παρότι γνωρίζει πολύ καλά, ως μέρος του συστήματος, ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν θα δικαιωθεί, η Τέσα επιλέγει να αγωνιστεί, γεγονός που θέλει ακόμα μεγαλύτερη γενναιότητα. Στην πορεία του έργου παλεύει να αλλάξει κάτι, όχι μόνο για τον εαυτό της, αλλά και για τις άλλες γυναίκες που μπορεί να βρεθούν σε αυτήν τη θέση στο μέλλον και γι' αυτό πιστεύω ότι αποκτά ένα ιδιαίτερο φως. Το έργο είναι τόσο καλογραμμένο και υπάρχει μια μεγάλη πολυπλοκότητα στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται ο χαρακτήρας”.

Οσον αφορά τη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη Γιώργο Οικονόμου: "Ήταν δική του πρόταση να κάνουμε μαζί το "Prima facie”. Με έφερε σε επαφή με τη συγγραφέα και με την παραγωγό Τρις Ουάντλεϊ. Έτσι ξεκίνησε όλο αυτό. Οπότε τον ευγνωμονώ γι’ αυτό το ταξίδι. Νιώθω ότι έχουμε πολύ βαθιά επικοινωνία. Δουλέψαμε πολύ ωραία, με πολύ λεπτομέρεια και αφήσαμε το έργο σιγά-σιγά να μας αποκαλυφθεί. Τον Γιώργο Οικονόμου τον ενδιέφερε πάρα πολύ το έργο αυτό και για μένα είναι συγκινητικό αυτό, γιατί δείχνει ότι υπάρχει στην κοινωνία μας μερίδα ανδρών που στέκεται μαζί με τις γυναίκες στον αγώνα τους”. 

Χρύσα Πασιαλούδη, Αθηνόραμα, 27.10.2024