Το μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι Έγκλημα και τιμωρία δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1866 σε δώδεκα συνέχειες στο λογοτεχνικό περιοδικό Ο Ρώσος αγγελιοφόρος. Με επίκεντρο μια εγκληματική πράξη, η οποία διαπράχθηκε εκείνην την περίοδο και με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία ο Ντοστογιέφσκι καταθέτει ένα πολυσέλιδο ψυχογράφημα, που εστιάζει στις έννοιες της ύπαρξης και της ηθικής, φωτίζοντας ταυτόχρονα την κρίση της ρωσικής κοινωνίας του 19ου αιώνα. Κεντρικός ήρωας είναι ο Ρασκόλνικοφ, ένας πρώην φοιτητής Νομικής. Στην παρούσα συνθήκη λειτουργεί ως ιδεολόγος, που (αυτο)νομιμοποιείται να εγκληματεί για το καλό της ανθρωπότητας. Ο πρωταγωνιστής παίρνει τον νόμο στα χέρια του και διαπράττει μια διπλή δολοφονία -μιας γριάς τοκογλύφου και της αδερφής της-, προκειμένου να δώσει λύση σε ό,τι θεωρεί άδικο, αποκαθιστώντας την ηθική τάξη κατά το δοκούν. Ωστόσο, ο δημιουργός δεν περιορίζεται μόνο στην απλή αφήγηση της ιστορίας, αλλά προσεγγίζει εμφατικά τον ψυχικό κόσμο των ηρώων του, κατά κύριο λόγο του κεντρικού, που διέπεται από διακυμάνσεις και μεταστροφές, ενώ οι μύχιες σκέψεις του εν τέλει τον (αυτό)εξιλεώνουν.
Ο Θανάσης Τριαρίδης συνδέει με μαεστρία κομμάτια του σύμπαντος του Ντοστογιέφσκι, καταφέρνοντας κάτι εξαιρετικά δύσκολο, να παρουσιαστεί μια ρεαλιστική τους απεικόνιση, χωρίς να αφήνουν την εντύπωση αποσπασματικού χαρακτήρα. Διατηρώντας τα βασικά πρόσωπα και προκρίνοντας τις διαλογικές σκηνές αναδύονται εκείνες οι στιγμές και κυρίως οι έννοιες -πολλές φορές συγκρουόμενες-, που οδηγούν σε αποφάσεις των ηρώων, ακολούθως την έκβαση νοήματος, στη θέαση μιας συνολικής ιστορίας. Είναι αναμενόμενο και θεατρικά λειτουργικό στο πλαίσιο μιας τέτοιας απόπειρας να “παραμερίζονται” πρόσωπα και λόγια, το αποτέλεσμα, ωστόσο, πείθει για την ολότητά του. Στη συμπύκνωση αυτή σημαίνον είναι το τέχνασμα της επινόησης του ρόλου Ντοστογιέφσκι, που λειτουργεί διευκρινιστικά και συμπληρωματικά στον πάσχοντα ήρωά του, δίνοντας και μια ενδιαφέρουσα εξωκειμενική διάσταση, καθώς ο δημιουργός συνυπάρχει και συμπράττει επί σκηνής με τα δημιουργήματά του. Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου σε αυτήν τη θεατρική συνθήκη σύμπτυξης της βάσης κατάφερε να δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα, ίσως το μεγαλύτερο προτέρημα της παράστασης. Η δράση εξελίσσεται σε έναν χώρο με ημίφως (ωραία η δουλειά της Θάλειας Μέλισσα), που έχει στοιχεία από φυλακή, υπόγειο, υπόνομο, θα μπορούσε να ταυτιστεί με έναν τόπο που υποβοηθά τα κατώτερα ένστικτα να εκδηλωθούν. Ομοίως και η κινηματογράφηση συνδράμει, πέρα από την απόδοση εφιαλτικού κλίματος και δημιουργίας σασπένς, στην εξέλιξη της αφήγησης. Εύστοχες οι ερμηνευτικές επιλογές, με τον Δημήτρη Ήμελλο να ξεχωρίζει στον ρόλο του ανακριτή Πορφύρη, τη Σοφία Σειρλή και τον Αλέξανδρο Μαυρόπουλο να κινούνται εύστοχα στους διττούς τους ρόλους, τον Προμηθέα Αλειφερόπουλο να αποδίδει ικανοποιητικά την αντιφατική φύση του Ρασκόλνικοφ (με πιο δυναμικές στιγμές εκείνες της συνομιλίας του με τον ανακριτή), τη Μαριάνα Πουρέγκα, σπουδαία ανακάλυψη, που προσωποποιεί ιδανικά τον "καλό άγγέλο”, τους Δημήτρη Μπίτο και Στέλλα Βογιατζάκη. Αποτελεσματικές στη δημιοργία κλίματος, η μουσική του Φώτη Σιώτα (ερμηνευμένη ζωντανά από το τσέλο του Τάσου Μυσιρλή) και η δουλειά του Αλέκου Αναστασίου με τους φωτισμούς.
Σύνολο: Παράσταση που δεν προδίδει τη βάση της, καθώς καταφέρνει να συνοψίσει σε 1,5 ώρα με τρόπο ευσύνοπτο, οριοθετημένο, αποδίδοντας νόημα, την ιστορία και τη γενική εικόνα των 600+ σελίδων του Ντοστογιέφσκι. Η ατμόσφαιρα που την πλαισιώνει αναδεικνύει και την υψηλού επιπέδου σκηνοθετική αισθητική.
debop.gr, 1.2.2024
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων: Έγκλημα και Τιμωρία
