Με τον Γιώργο Παπαγεωργίου συναντηθήκαμε την ημέρα της μεγαλειώδους πορείας για το τραγικό ατύχημα των Τεμπών, λίγο αφότου αυτή είχε τελειώσει. Μοιραία, η ατμόσφαιρα της συνάντησής μας δεν ήταν τόσο χαρούμενη, είχε μια σκιά προβληματισμού και πένθους. Όλο αυτό το συναισθηματικό βάρος μετουσιώθηκε σε μία πολύ όμορφη και εποικοδομητική συζήτηση γύρω από το θέατρο και την κοινωνία.

Τώρα, στη νέα του σκηνοθεσία καταπιάνεται με μία «ιστορία θανάτου, μια ιστορία για την ηδονή του τέλους». Ο λόγος για τον “Θάνατο στη Βενετία”, τη αριστουργηματική νουβέλα του Τόμας Μαν που παρουσιάζεται στο θέατρο Πορεία με ένα πολύ ενδιαφέρον υποκριτικό καστ (Νίκος Χατζόπουλος, Γιάννης Λεάκος, Ορέστης Χαλκιάς /Δημήτρης Κίτσος*, Γρηγορία Μεθενίτη, Γιάννης Μαστρογιάννης).

"Πρέπει να είμαι από τους λίγους που πρώτα διάβασα τη νουβέλα του Τόμας Μαν και μετά είδα την ταινία του Βισκόντι. Διαβάζοντάς την ένιωσα όπως ακριβώς, όταν πρωτοδιάβασα τον “Γύρο του Θανάτου” του Κοροβίνη (μυθιστόρημα πάνω στο οποίο βασίστηκε ο Αρίστος). Χωρίς να το καταλάβω, έπιασα τον εαυτό μου να ερωτεύομαι σελίδα σελίδα το έργο. Τη διάβασα καλοκαίρι σε μια παραλία, ένα φυσικό περιβάλλον δηλαδή ταιριαστό με το φυσικό περιβάλλον της ιστορίας. Θυμάμαι ότι καθώς ρουφούσα τις λέξεις του Τόμας Μαν, όλο το τοπίο γύρω μου μεταμορφωνόταν και αποτελούσε μια φυσική προέκταση της ατμόσφαιρας του βιβλίου. Είχα έντονη την αίσθηση του γυμνού ποδιού που ήταν χωμένο μέσα στην άμμο και της ακτής που πάνω της έσκαγαν τα κύματα απαλά με ένα ρυθμικό τέμπο.

Όλα αυτά αποτέλεσε για μένα το πρωτογενές υλικό στην ιδέα μου να κάνω το βιβλίο αυτό θεατρική παράσταση. Κι αυτό προσπαθώ να κάνω, να “ανοίξω” τις αισθήσεις, όπως άνοιξαν οι δικές μου διαβάζοντάς το. Θέλω να εμπλακεί ο θεατής βιωματικά σε όλο αυτό.

Σχεδίασα έτσι, μια παράσταση λόγου που στηρίζεται κυρίως στον λόγο του συγγραφέα μέσω της διασκευής του Στρατή Πασχάλη που ενισχύει τον ποιητικό πυρήνα του έργου, χρησιμοποιώντας εμβόλιμα ποιήματα του Μαλαρμέ, του Ρίλκε και του Γκιμπράν.

Ταυτόχρονα, δουλέψαμε μαζί με τους ηθοποιούς πάνω στον λόγο και στις εικόνες που προέκυψαν μέσα από αυτοσχεδιασμούς με τα ίδια τους τα σώματα, ενώ το ηχητικό τοπίο είναι έντονα σχεδιασμένο ώστε να λειτουργεί συνεχώς σαν μια συναισθηματική αποχή για τον θεατή" αναφέρει χαρακτηριστικά.

Δίνεις έμφαση και στον ήχο έχω παρατηρήσει…
Γενικά το κομμάτι του ήχου είναι κάτι που τελευταία αρχίζει να με αφορά πάρα πολύ. Δε θα ξεχάσω πώς είχα βιώσει μια ηχητική περφόρμανς πριν από κάποια χρόνια στο Βερολίνο. Εκεί, σε έναν παλιό σταθμό τρένου μέσω μιας ηχητικής εγκατάστασης είχα “ταξιδέψει” στα πέρατα της γης. Ενεργοποιήθηκε μια λειτουργία και μετά η φαντασία μου, ακριβώς ό,τι κάνει και ένα βιβλίο. Αλλά, ακόμη και η μυρωδιά για μένα παίζει σημαντικό ρόλο και έχω χρησιμοποιήσει και αυτή την αίσθηση στην παράσταση.

Σαν ιστορία αν την απομονώσεις από την ποίηση που έχει, είναι πάρα πολύ απλή έως και βαρετή. Όμως, αυτό που την κάνει όχι απλώς ενδιαφέρουσα, αλλά αριστουργηματική, είναι ο τρόπος που προτείνεται αυτή η ιστορία από τον συγγραφέα και κυρίως το ότι το τι θέλει ο ίδιος να αφηγηθεί κάτω από αυτή τη φαινομενικά ερωτική ιστορία, ανάμεσα σε ένα μεσήλικα και σε ένα νέο.

Τι είναι αυτό λοιπόν που θέλει να αφηγηθεί;
Πίσω από το πρόσωπο του νεαρού Τάτζιο, ο Τόμας Μαν πλάθει έναν Άγγελο Θανάτου. Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα έρωτα συνηθισμένο. Πρόκειται για την έλξη ενός μεσήλικα άνδρα, του Άσενμπαχ, ο οποίος βρίσκεται στην αρχή του τέλους της ζωής του, με τον θάνατό του. Και αυτό που επιλέγει να κάνει ο ίδιος, είναι να αγκαλιάσει ουσιαστικά τον ίδιο του τον θάνατο, γιατί ο τρόπος που αυτός παρουσιάζεται ισούται με το κάλλος και με την ομορφιά.

Έχουμε να κάνουμε με ένα έργο το οποίο εξυμνεί το κάλλος. Και το εξυμνεί με αναφορές στον Πλάτωνα, στον Νίτσε και τα ιδεώδη του είναι κοντά στα πλατωνικά ιδεώδη. Δεν έχουμε να κάνουμε με έναν σαρκικό έρωτα, αλλά με έναν έρωτα ο οποίος εκφράζεται παρά μόνο στο μυαλό. Πρόκεται για ένα εσωτερικό και βαθιά υπαρξιακό ταξίδι. Και η δικιά μου ματιά μένει έντονα σε αυτήν την υπαρξιακή διάσταση του έργου.

Σκεφτόμουνα το πώς αντιλαμβάνεται ο ήρωας τον Άγγελο αυτό Θανάτου. Και ο ίδιος ο έρωτας δεν συνιστά “θάνατο” για τον ίδιο μας τον εαυτό. Δηλαδή, όταν ερωτευόμαστε έναν άνθρωπο, ουσιαστικά χάνουμε τον εαυτό μας…
Για μένα ο έρωτας είναι ακριβώς αυτό που αναφέρεις. Να χάνεις τον εαυτό σου. Και αυτή είναι μια μαγική στιγμή στη ζωή ενός ανθρώπου. Δυστυχώς κρατάει λίγο…

Στον "Θάνατο στη Βενετία", είναι συγκλονιστικό πως μιλάμε για μια βιωματική ιστορία του Τόμας Μαν, καθώς πήγε στο Λίντο, στη Βενετία, στο συγκεκριμένο ξενοδοχείο με τη γυναίκα του κι εκεί αντίκρισε ένα νεαρό Πολωνό που τον θαύμασε και αποτέλεσε την απόλυτη έμπνευσή του. Ο ίδιος γυρνάει πίσω στο Μόναχο και με αφορμή αυτό τον πόθο που του έχει ξυπνήσει αποφασίζει ένα χρόνο μετά να γράψει ένα βιβλίο. Και βάζει μέσα όλα τα πραγματικά περιστατικά που του έχουν συμβεί. Ο ίδιος είναι το πρόσωπο του Ασενμπαχ, το οποίο στο τέλος και θανατώνει. Άρα είναι σαν ο ίδιος, αυτό τον πόθο, τον σκοτεινό πόθο που του έχει γεννηθεί, να αποφασίζει να τον πνίξει. Αυτό με συγκινεί πολύ, γιατί μου δείχνει έναν άνθρωπο ο οποίος υποφέρει μέσα του και προσπαθεί να λυτρωθεί από τον πόθο του. Άρα γι αυτόν, αυτός ο έρωτας που φλερτάρει με την έννοια του θανάτου, είναι μια συνδιαλλαγή που τον πονάει. Τι πιο ωραίο από έναν τόσο βαθύ υπαρξιακό πόνο που μπορεί να δημιουργήσει και να φτιάξει ένα αριστούργημα.

Διαβάστε όλη τη συνέντευξη στη Γεωργία Οικονόμου ΕΔΩ