Ενα από τα πιο εμβληματικά έργα του κλασικού ρεπερτορίου, το Κουκλόσπιτο, το περίφημο τρίπρακτο του Χένρικ Ίψεν, εκδόθηκε στα νορβηγικά το 1879 και παίχτηκε την ίδια χρονιά, χωρίς να σταματήσει ποτέ να ανεβαίνει και να προβληματίζει ακόμη και ενάμιση, σχεδόν, αιώνα μετά. Το έργο επικεντρώνεται σε μια αστική, κοινωνικά ανερχόμενη, Σκανδιναβική οικογένεια, όπου η Νόρα (Λένα Παπαληγούρα), σύζυγος και μητέρα τριών παιδιών, ασφυκτιά μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που δεν αντιλαμβάνεται τα θέλω της, που δεν αποδέχεται τις αδυναμίες και τις ιδιαιτερότητές της. Η αντίληψη του συζύγου της Τόρβαλντ -αλλά προφανώς και της κοινωνίας- για αυτήν είναι ότι αποτελεί μια κουκλίτσα, σε ένα «ιδανικό» περιβάλλον που της έχει δημιουργήσει. Ο σύζυγός της φροντίζει για την οικονομική άνεση και έναν τρόπο ζωής άνω του μέσου όρου, και έτσι αυτή οφείλει να αισθάνεται ευτυχισμένη και ικανοποιημένη για όλα αυτά που έχει, αλλά ταυτόχρονα να είναι πειθήνια και σέξι, λάφυρο αλλά και παιχνίδι του επιτυχημένου άντρα της. Σε αυτή τη συμβατική συνθήκη παρεισφρέουν κάποιοι «γνωστοί – ξένοι», για να αποκαλύψουν σταδιακά ότι αφενός οι λέξεις «γάμος» και «ιδανικός» δεν είναι εύκολο να μπουν στην ίδια γραμμή, αφετέρου ότι μυστικά, μικρά και μεγάλα, είναι πάντα εκεί ως δυνητικές θρυαλλίδες που θα βάλουν φωτιά και τελικώς θα συντρίψουν την επίπλαστη -λιγότερο ή περισσότερο- ευτυχία.
Μπροστά στην πρόκληση της ανάγνωσης και μεταφοράς ενός κλασικού έργου στη σύγχρονη, μεταμοντέρνα εποχή, ο Δημήτρης Τάρλοου, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Πορεία προσεγγίζει το θέμα έξυπνα. Διατηρεί τον νοηματικό πυρήνα ανέπαφο, ενώ εισαγάγει κάποια σύγχρονα στοιχεία που πετυχαίνουν να δείξουν τη διαχρονικότητα του έργου -κουκλόσπιτα υπάρχουν παντού, σε όλες τις εποχές. Εγωκεντρισμός και υποκρισία -όταν τα θεμέλια σε μια σχέση δεν είναι ισχυρά, η αλήθεια φέρνει κατάρρευση-, ματαιοδοξία και επιπολαιότητα, ανωριμότητα και αυθεντικότητα, η σκηνοθεσία ξεχαρβαλώνει σταδιακά τη φαινομενική θαλπωρή της ευτυχισμένης οικογένειας, σφίγγοντας τον σκηνικό κλοιό γύρω από την πρωταγωνίστριά, που δεν έχει άλλη επιλογή παρά την ηρωική έξοδο. Περισσότερο από ένα φεμινιστικό μανιφέστο η σύγχρονη σκηνοθετική ματιά παραδίδει επίκαιρα νοήματα και προβληματισμούς πάνω στην εικόνα αλλά και στην ουσία, στο ποιοι τελικά είμαστε και στο αν και πώς μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι στα χρόνια της ακραίας online διασύνδεσης αλλά και της πλήρης αποσύνδεσης των ανθρώπινων σχέσεων.
Τη μεταφορά στη σύγχρονη εποχή υπηρετούν πιστά και οι πέντε πρωταγωνιστές του έργου (Λένα Παπαληγούρα, Γιώργος Χριστοδούλου, Θανάσης Δόβρης, Κώστας Βασαρδάνης, Βίκυ Κατσίκα), που αναπτύσσονται σκηνικά με έναν τρόπο οικείο που θυμίζει πολύ το σήμερα. Χωρίς πολλές πολλές συγκινησιακές φορτίσεις, ψυχρά σε κάποιες περιπτώσεις και αρκετά απονευρωμένα. Αυτό, φαινομενικά αποστερεί τη δυναμική της κορύφωσης, από την άλλη όμως ταυτίζεται με την αλλοτρίωση των ανθρώπων που ζουν τη ζωή τους χωρίς να την καταλαβαίνουν.
Σημαντική η παρουσία στο καστ της κωφής ηθοποιού Όλγα Δαλέκου -μια νύξη για το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια, την επικοινωνία, αλλά και ένα κάλεσμα σε συμπερίληψη. Όπως επίσης η ατμοσφαιρική, κλειστοφοβική και ambient μουσική της Κρυσταλίας Θεοδώρου (Corniza), αλλά και τα σκηνικά της Θάλειας Μέλισσας, που παίζει με την έννοια του καθρέφτη, αλλά και της διαφάνειας.
Χαράλαμπος Νικόπουλος, zeitgeist.gr, 17.1.2023
