Δευτέρα απόγευμα. Το θέατρο «Πορεία» δεν είναι ακόμα ανοικτό για το κοινό. Η σκηνή είναι όλη δική μας. Καθόμαστε με τον Δημήτρη Τάρλοου στις θέσεις των θεατών στον άδειο χώρο. Σε μια άλλη αίθουσα ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης κάνει μάθημα στους σπουδαστές της Σχολής Πυροδότησης Θεατρικής γραφής. Τα γέλια τους παρεμβάλλονται που και που στην ησυχία της δικής μας συζήτησης. Πατάω το κουμπί της ηχογράφησης σχεδόν αμέσως μετά την πρώτη χειραψία, έχοντας την έννοια να μην καταχραστώ το χρόνο του. Κι όμως τον καταχρώμαι γιατί είναι δεινός αφηγητής και η κάθε του απάντηση πυροδοτεί ένα νέο ερώτημα. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής και ιδρυτής του θεάτρου «Πορεία», σπουδαίος σκηνοθέτης και ηθοποιός είναι αναπάντεχα ψυχαναλυτικός.«Όταν είσαι καλλιτέχνης πρέπει πραγματικά να μπορείς να συγχωρέσεις για να προχωρήσεις στη δική σου τέχνη χωρίς συμπλεγματισμούς» λέει αναφερόμενος στη σχέση του με τον Καραγάτση. Σκέφτομαι πως εάν είχα αναλογιστεί σωστά και συνολικά το έργο και τις επιρροές του, δε θα έπρεπε να με εκπλήσσει καθόλου αυτή η ικανότητα κατάδυσης στο μέσα του. Με είχε, όμως μάλλον ,παρασύρει και μένα η φήμη της αυστηρότητας που (νόμιζα) πως τον κυνηγά.

Το ιψενικό «Κουκλόσπιτο» ανεβαίνει πέντε χρόνια με την «Αγριόπαπια» του Χέρνικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία πάντα του Δημήτρη Τάρλοου. Στην πιο ψυχαναλυτική εκδοχή του. Μιλήσαμε για τη σχέση του άνδρα καλλιτέχνη με τη δημιουργία, που έχει τη ρίζα της στο φόβο της εγκατάλειψης, για το τι έχει να μας πει ο Νορβηγός δραματουργός σήμερα για την ανθρώπινη φύση και τις σχέσεις εξουσίας, για το αποτύπωμα της ψυχοθεραπείας στη ζωή του. Και έπειτα καταδυθήκαμε στο «οικογενειακό του μυθιστόρημα» και στο χνάρι του Καραγάτση πάνω του, στο αποτύπωμα της συνεργασίας του  με τη μητέρα του Μαρίνα ,στο πλαίσιο της παράστασης «Το Ευχαριστημένο», στην κλιμάκωση της σχέσης του με τον πατέρα του Φίλιππο Τάρλοου. Ήταν αδύνατον να σταματήσω να τον ρωτώ και να τον ακούω. Δυστυχώς όμως έπρεπε να μπει μια τελεία.

– Επιστρέφετε στον Ίψεν μέσα από το «Κουκλόσπιτο»,. Ήταν μέρος μιας ανάγκης να μιλήσετε θεατρικά για την επικαιρότητα και το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης;

Εμένα με οδηγούν τα πράγματα σχεδόν εξ’ ενστίκτου, το ένα στο άλλο. Πολλά πράγματα παίζουν ρόλο αλλά ποτέ η επικαιρότητα. Είναι το τελευταίο πράγμα που με απασχολεί. Θα έλεγα πως είναι η έμπνευση, την οποία πάντα περιγράφω σαν ένα λευκό περιστέρι που θα πρέπει να του επιτρέψεις να κάτσει στον ώμο σου για λίγο. Έπαιξε ρόλο οπωσδήποτε η σχέση μου με τη Λένα Παπαληγούρα, η οποία πρόσφατα έγινε και πιο κοντινή γιατί βάφτισε την κόρη μου. Συζητούσαμε πως αυτή ήταν μια επιθυμία της και αναρωτιόμουν γιατί. Και τη ρώτησα μάλιστα «έχεις να μας αφηγηθείς κάτι σε σχέση με το γάμο σου;». Εκεί μαγκώθηκε και της εξήγησα πως αν δεν υπάρχει κάτι πραγματικά φλέγον να ειπωθεί δεν βλέπω το λόγο για να το κάνουμε.

– Και ποιο ήταν το φλέγον;

Νομίζω πως δεν είχε να κάνει τόσο με το γάμο όσο με τη σχέση της με τους άνδρες γενικότερα και με τον πατέρα. Είναι αρκετά ψυχαναλυτικό αυτό το έργο. Την ενδιέφερε να μιλήσει μέσα από το έργο για αυτή τη δυσκολία που έχει και για τις δυσκολίες της τάξης της. Η Νόρα είναι μια μεσοανώτερη αστή και έχει τον ψυχικό κορσέ της τάξης της. Η Λένα, νομίζω, το ξέρει καλύτερα από όλους τους Έλληνες ηθοποιούς γιατί προέρχεται από μια καθαρά αστική οικογένεια και ένα κομμάτι της είναι συνδεδεμένο με το Ράλλη και ανθρώπους που γνωρίζουν οι περισσότεροι στην Ελλάδα. Της ζήτησα να μας αφηγηθεί τι σημαίνει να προέρχεσαι από αυτή την τάξη. Έπειτα  στο έργο σχολιάζεται το θέμα των παιδιών. Έτσι ρωτούσα τη Λένα και το Γιώργο Χριστοδούλο ποια είναι η σχέση τους με το σύντροφο τους μετά τη γέννηση των παιδιών τους. Βρήκα ενδιαφέρον σε αυτό το θίασο και νομίζω πως ειπώθηκαν σημαντικά πράγματα για τις οικογενειακές σχέσεις. Η γυναικεία χειραφέτηση είναι ένα φλέγον ζήτημα, όπως και η βία απέναντι στη γυναίκα. Αλλά νομίζω πως το έργο είναι πολλά περισσότερα από την υψωμένη γροθιά. Γιατί η Νόρα όπως και άλλες ηρωίδες του Ίψεν είναι χαρακτήρες που συμμετέχουν απολύτως στη μοίρα τους. Η Νόρα δεν είναι μόνο χειραγωγούμενη αλλά έχει μάθει και να χειραγωγεί. Μέσα από αυτή την αμοιβαία χειραγώγηση χορεύουν ένα χορό θανάτου με τον άντρα της γιατί κανένας από τους δυο δεν έχει αντιληφθεί πως αυτό το μοντέλο ζωής που τόσο σθεναρά υποστηρίζουν οδηγεί σε ένα ψυχικό βάραθρο.

– Έχει αλλάξει τόσο πολύ το μοντέλο ζωής σήμερα;

Όχι, δεν έχει αλλάξει καθόλου. Το δυτικό μοντέλο ζωής, όπου οι άνθρωποι επιζητούν τη δικαίωση μέσα από την επιτυχία και το χρήμα, είναι η βάση της σύγχρονης κοινωνίας. Ο σύζυγος της Νόρας πηγαίνει στην τράπεζα και συμπεριφέρεται σαν ένα κλασσικό golden boy, ξεπερνάει τις ψυχικές του ασθένειες πηγαίνοντας στο Κάπρι και κάνοντας ψυχοθεραπεία μαζί με spa και επιστρέφει δριμύτερος για να απολύσει κι άλλο κόσμο. Η Νόρα νομίζει πως τον κάνει τη μεγάλη ζωή στο πλευρό ενός επιτυχημένου άντρα και διαπιστώνει πως όλα αυτά  τα εχέγγυα είναι ανεπαρκή όταν δεν έχεις να μοιραστείς με τον άλλο κάτι. Έτσι διαβάζω εγώ το έργο.

– Εγκλωβισμένα πλάσματα μέσα σε πατριαρχικά δομημένες κοινωνίες;

100%. Αλλά δεν νομίζω πως διαβάζοντας το έργο θα βρεις κάποια λύση για τις πατριαρχικές δομές της κοινωνίας. Αντιθέτως θα σου ανοίξουν κι άλλα ερωτήματα. Τα έργα του Ίψεν μας ανατριχιάζουν γιατί καταλαβαίνουμε πόσο περίπλοκη είναι η ανθρώπινη φύση και πόσο δύσκολο είναι να ανιχνευτούν οι προθέσεις των ανθρώπων.

– Την επόμενη χρονιά,περιμένουμε να δούμε Ντοστογιέφσκι στο θέατρο «Πορεία», το «Έγκλημα και Τιμωρία» σε διασκευή του Θανάση Τριαρίδη..

Δεν είμαι πολύ έτοιμος να απαντήσω γιατί δεν έχω επιβιβαστεί στο πλοίο. Είμαι ακόμα στο λιμάνι. Έχουμε την πρόθεση να έχουμε Ντοστογιέφσκι. Πρέπει να διαβάσω πολλές φορές ακόμα το μυθιστόρημα και το κείμενο του Θανάση Τριαρίδη, ο οποίος έχει αντιμετωπίσει δημιουργικά το έργο με αποτέλεσμα να έχουμε μια εντελώς διαφορετική εκδοχή από αυτές που έχουμε δει στο θέατρο. Είναι αρκετά επηρεασμένος από την ιδέα των στρατοπέδων συγκέντρωσης αλλά και από άλλα λογοτεχνήματα και έχει φτιάξει ένα ολοκληρωμένο θεατρικό έργο που είναι 20 ντουέτα και πέντε μονόλογοι. Σε αυτή τη φάση είμαστε ακόμα σε διαδικασία ακροάσεων. Η ουσιαστική εργασία θα ξεκινήσει μετά τις γιορτές. Ξέρετε, όταν δεν μεταφράζω ή όταν δεν είναι δικό μου το κείμενο πρέπει να κάνω διπλή δουλειά. Γιατί η  μετάφραση με γλιτώνει από πολλή δουλειά. Με αναγκάζει να δουλέψω πάνω στο κείμενο λέξη προς λέξη, ανάσα προς ανάσα. Τώρα λοιπόν πρέπει να διαβάσω 100 φορές το κείμενο του Τριαρίδη και άλλες τόσες το ίδιο το μυθιστόρημα.

– Αυτή η ενδελεχής ενασχόληση με το κάθε έργο προκύπτει μέσα από μια γενικότερη ανάγκη να έχετε τον έλεγχο;

Όχι έλεγχο! Ο έλεγχος δεν είναι πολύ καλό πράγμα. Πρέπει να έχω γνώση του υλικού για να σκεφτώ το σκηνικό χώρο.

– Όταν, δηλαδή, δεν σκηνοθετείτε και έχετε μόνο το ρόλο του καλλιτεχνικού διευθυντή, δεν έχετε ανάγκη γενικής εποπτείας;

Όταν αποφασίζω πως ένας καλλιτέχνης θα κάνει ένα έργο, τον εμπιστεύομαι απολύτως και δεν ασχολούμαι καν. Αν θέλει να πάω στις γενικές δοκιμές του, θα πάω. Αν όχι, θα πάω στην πρεμιέρα.

– Πόσο σας αφορά το πολιτικό θέατρο;

Πολιτικό θέατρο είναι όλο το θέατρο. Εκτός αν μιλάμε για ένα θέατρο εντελώς επιφανειακό. Ακόμα κι εκεί όμως, ο αφρός είναι statement. Από την αντιστροφή, δηλαδή το ότι δεν σε αφορά η ουσία και το βάθος των ανθρώπων ή των ανθρώπινων σχέσεων ή των σχέσεων με την εξουσία και σε ενδιαφέρει μόνο ο αφρός, είναι πολιτική. Όσο πολιτικό βρίσκω τον Μπρέχτ, άλλο τόσο πολιτικό βρίσκω τον Ίψεν και τον Τσέχωφ.

– Ποια είναι σχέση ενός δημιουργού με το έργο του;

Αν διαβάσει κανείς το εξαιρετικό του Γιώργου Χειμωνά “Έπαινος για τον άνδρα”, θα καταλάβει πως ο άνδρας  είναι αυτός που φοβάται πιο πολύ το θάνατο και γι’ αυτό δημιουργεί. Για να αναπληρώσει αυτή την τρομακτική φοβία. Η σχέση της γυναίκας με το θάνατο είναι διαφορετικής υφής. Γι’ αυτό και η αναπλήρωση μέσω της τέχνης δεν γίνεται με τον ίδιο τρόπο. Για τον άνδρα είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να κάνει τέχνη. Αλλιώς δεν υπάρχει. Ο φόβος της εγκατάλειψης για τον άντρα είναι ένα πρωταρχικό και προαιώνιο ζήτημα Η εγκατάλειψη για τον άνδρα είναι ένα πολύ βαθύ ζήτημα που αφορά τη σχέση του με τη μητέρα του. Η έξοδος του από τη μητέρα/μήτρα είναι ένα τρομερά τραυματικό γεγονός για τον άνδρα γιατί δεν θα μπορέσει ποτέ να αναπληρώσει αυτό το έλλειμμα.

– Και για τη γυναίκα τι σημαίνει να κάνει τέχνη;

Για τη γυναίκα δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα γιατί η ίδια είναι πλασμένη για να διαιωνίσει . Άρα η σχέση της με τη δημιουργία και την τέχνη είναι διαφορετική από τη σχέση του άντρα. Δεν λέω ανώτερη ή κατώτερη. Λέω διαφορετική. Για τη γυναίκα η τέχνη είναι σύνθεση, ήρεμη δύναμη, είναι φαντασία. Αλλά δεν είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Για τον άντρα είναι υπαρξιακό ζήτημα.

– Εκεί αποδίδετε το γεγονός πως έχουμε λιγότερες γυναίκες δημιουργούς με παγκόσμιο αποτύπωμα;

Αν το κανείς αυτό στην σύγχρονη εποχή, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί μισογύνης, να έχει περίοπτη θέση στο metoo  ή να λιθοβοληθεί. Δεν αξίζει να ζούμε το φόβο. Αξίζει να ζούμε με την αμφιβολία, την ελευθερία της σκέψης και της γνώμης. Δεν είναι πάντα σωστά αυτά που λέμε, δεν είναι πάντα θέσφατα αλλά αξίζει να τα λέμε λόγω της γαλλική επανάστασης. Μπορεί να διαφωνώ με αυτό που λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμα σου να το λες .Αν πάψει αυτό το αξίωμα, τότε περνάμε στη βάρβαρη πλευρά του metoo.

– Εσείς δεν φοβηθήκατε ποτέ τους χαρακτηρισμούς;

Δεν φοβάμαι γιατί ο φόβος δεν σε βοηθάει ούτε στη δημιουργία, ούτε για να ζήσεις. Από θέση ασφάλειας πως να δημιουργήσεις;

– Σας έχουν αποδώσει το τίτλο του αυστηρού και του δύσκολου. Πως νιώθετε με αυτό;

Δεν έχω την αίσθηση αυστηρότητας. Το θέατρο δεν είναι νηπιαγωγείο. Έχει κανόνες. Δεν θα μιλούσα για αυστηρότητα αλλά για σοβαρότητα. Για φανταστείτε έναν ποδοσφαιριστή να διαμαρτύρεται για αυστηρότητα στην προπόνηση. Η εμπειρία μου, ιδίως τα τελευταία δέκα χρόνια είναι πως με τους συνεργάτες μου αναπτύσσω μια πολύ βαθιά σχέση, που οφείλεται στην εμπιστοσύνη. Τους ανοίγομαι και τους αφηγούμαι πράγματα για μένα που δεν είναι πάντα εύκολα, για να απελευθερωθούν και εκείνοι. Δεν είμαι πολιτικά ορθός. Δεν ανήκω στην πολιτική ορθότητα.

– Όσο συζητάμε διαπιστώνω πως είστε πολύ ψυχαναλυτικός στον τρόπο που σκέφτεστε…Έχετε κάνει ψυχανάλυση;

Έχω κάνει ψυχοθεραπεία για 12 χρόνια, όχι ψυχανάλυση γιατί δεν μου πήγε το ντιβάνι. Η ψυχοθεραπεία με βοήθησε πάρα πολύ σε πολύ συγκεκριμένες δυσκολίες και μου άνοιξε δρόμους. Μπορώ να πω πως με έσωσε κιόλας. Με τον αναλυτή μου είμαστε και φίλοι στο βαθμό που επιτρέπει η ιδιότητα του. Παρακολουθεί τις πρεμιέρες μας και ανταλλάσσουμε γνώμες πάνω σε αυτές. Η σχέση μας με τον Ανδρέα Εμπειρίκο, που είναι ο πρώτος διδάξας στην Ελλάδα ήταν αυτό που μου άνοιξε δρόμους καθότι υπήρξε οικογενειακός φίλος.Πράγματι είμαι ψυχαναλυτικός αλλά ποτέ δεν δέχομαι πρόβα να μετατραπεί σε ψυχανάλυση ή σε ψυχόδραμα. Πρέπει να ωθείς τους ηθοποιούς προς την αλήθεια τους μέχρι εκεί που δεν σπάει κάτι μέσα τους. Δεν πρέπει να παίζουμε με αυτά.

– Αργήσατε να καταπιαστείτε με το έργο του Καραγάτση. Η ενασχόληση μαζί του λειτούργησε τελικά θεραπευτικά;

Η ενασχόληση με το έργο του Καραγάτση με εξοικείωσε με το ίδιο το πρόσωπο, ένα πρόσωπο που λειτουργούσε μέσα από τις αφηγήσεις της μάνας μου, είτε μέσα από το φόβο της ή μέσα από την εξιδανίκευση, δηλαδή πως ο Καραγάτσης είναι το πρότυπο άνδρα, το πρότυπο συγγραφέα.

– Σας άνοιξε ή σας έκλεισε θέματα;

Μου άνοιξε και μου έκλεισε (γελάει). Νομίζω πως θα του άρεσε του Καραγάτση η ενασχόληση μας με τα έργα του. Γιατί του άρεσε το θέατρο. Υπήρξε κριτικός θεάτρου. Και για τη μητέρα μου αυτό λειτούργησε συμφιλιωτικά με το πρόσωπο του Καραγάτση

– Όταν συνεργαστήκατε με τη μητέρα σας Μαρίνα Καραγάτση και ανεβάσατε το μυθιστόρημα της «Ευχαριστημένο», στοχεύατε να λύσετε κάτι από το «οικογενειακό  σας μυθιστόρημα»;

Στόχος μου ήταν να τη ικανοποιήσω όπως κάνω πάντα. Υπάρχει ένα θέμα με τη μητέρα που παραμένει άλυτο. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι για να λύσεις οριστικά τη σχέση με τη μητέρα.

– Αποστασιοποιηθήκατε για να το κάνετε;

Ήταν σαν να μην ασχολούμαι με δικούς μου ανθρώπους. Έκανα ένα πλήρες push back. Αντιμετώπιζα τη γιαγιά μου, την προγιαγιά μου σαν να ασχολούμαι με έναν οποιοδήποτε χαρακτήρα.

– Η « Μεγάλη Χίμαιρα» έκανε τεράστια θεατρική επιτυχία. Για κάποιο λόγο όμως εσείς δεν την συμπεριλαμβάνετε στις καλύτερες δουλειές σας..

Η “Μεγάλη Χίμαιρα” ως μυθιστόρημα είναι ευπώλητο και αγαπημένο το γυναικών. Εγώ δεν το καταλαβαίνω αυτό.  Δεν με συγκινεί.  Δεν μου είναι αναγνωρίσιμοι  αυτοί οι τύποι. Η Μαρίνα είναι ένα Φρανκεστάιν κολάζ από διάφορες γυναίκες. Δεν είναι μια πραγματική γυναίκα. Ούτε ο Μηνάς μου λέει κάτι. Είναι μια αρσενική ανάφτρα, εκτός από διανοούμενος  πανέξυπνος και ψυχαναλυτικά οξύνους.

– Πιστεύετε ότι ο Μηνάς είχε στοιχεία του παππού σας;

Εγώ νομίζω πως ο Καραγάτσης βάζει στοιχεία του εαυτού του και στο Μηνά και στη Μαρίνα. Κάνει ένα splitting, ένα διχασμό. Μη σας πω πως ο Μηνάς έχει περισσότερα γυναικεία στοιχεία και πως η Μαρίνα έχει περισσότερα ανδρικά στοιχεία.

– Πότε αναπτύξατε κριτική ματιά απέναντι στο έργο του;

Στην αρχή υπήρχε το ταμπού. Πως  θα ασχοληθεί ο εγγονός με το έργο του προγόνου; Θα είναι αντάξιος ή θα συντριβεί  στα βράχια του ογκόλιθου.

– Τι σας έκανε να ξεπεράσετε το ταμπού και να αγγίξετε σκηνοθετικά τα βιβλία του;

Μια κουβέντα της συντρόφου μου. Μου είπε «καν’ το!».

– Ποιο θα λέγατε πως είναι σήμερα το χνάρι του Καραγάτση πάνω σας;

Η απόλυτη ειλικρίνεια. Δεν μπορώ να μην είμαι ειλικρινής. Όταν κάτι δεν μου αρέσει φαίνεται, είτε στους άλλους είτε στον εαυτό μου. Και μια εγγενής δυσθυμία. Εγώ είμαι και πιο μονήρης. Εκείνος είχε πιο μεγάλη κοινωνικότητα.

– Δες σας άρεσε ποτέ η κοινωνικότητα;

Δεν αισθανόμουν ποτέ άνετα με την κοινωνικότητα , ούτε με τις συναθροίσεις. Δεν μου αρέσει να πηγαίνω σε μέρη που έχει πολύ κόσμο εκτός αν πρόκειται για το γήπεδο.

– Δεν έρχεται σε κόντρα αυτή η μοναχικότητα με την εικόνα που έχουμε για τους ηθοποιούς;

Οι πραγματικοί ηθοποιοί είναι εξαιρετικά μοναχικοί. Οι ηθοποιοί που πλασάρουν την κοινωνικότητα τους ανάμεσα σε φλας μπορεί να είναι σταρ ή κάτι άλλο. Ο πραγματικός ηθοποιός κουβαλά συνεχώς μαζί του κάτι.

– Ποια από τις ιδιότητες σας – σκηνοθέτης, ηθοποιός, μεταφραστής-θα λέγατε πως κυριαρχεί;

Δεν κυριαρχεί τίποτα. Από τη στιγμή που είσαι ηθοποιός, είσαι. Δεν χάνεται αυτή η ιδιότητα. Απλώς εγώ δεν μπορώ να σκηνοθετώ και ταυτοχρόνως να παίζω.

– Επιθυμήσατε ποτέ να κάνετε κάτι εντελώς διαφορικό που να μην έχει σχέση με την τέχνη και την κληρονομιά της οικογένειας;

Η μάνα μου μου έδωσε μια σπρωξιά να δώσω στο Εθνικό. Εγώ ήθελα να γίνω φιλόλογος. Επειδή δεν πέρασα όμως στη σχολή που ήθελα την πρώτη φορά που έδωσα πανελλήνιες, δέχτηκα να δώσω στο Εθνικό. Αφότου πέρασα, δεν ξανασκέφτηκαν κάτι άλλο.

– Σε τι θα συνοψίζατε την επιρροή που δεχτήκατε από τους σπουδαίους καλλιτέχνες και στοχαστές που μπαινόβγαιναν στο σπίτι σας όταν ήσασταν παιδί; Ας πούμε για την επιρροή του Νίκου Καρούζου και τον Ανδρέα Εμπειρίκου.

Δεν το καταλάβαινα τότε. Όταν γνώρισα τον Νίκο Καρούζο, ήμουν ακόμα στο λύκειο. Θυμάμαι πως μου προξενούσε τεράστιο ενδιαφέρον γιατί έλεγε, ανάμεσα σε ούζο και μεζέ, εξωφρενικά πράγματα που κινούνταν ανάμεσα στην υψηλή ποίηση και στο αφόρητο κουτσομπολιό, τις βρισιές και την κακότητα. Αυτό με διασκέδαζε τρομερά, με έφερε κοντά στην ποίηση και με ενέπνευσε. Η επαφή με τον Εμπειρίκο για μένα ήταν πολύ σημαντική. Ήταν ο λόγος που πέρασα στο Εθνικό. Στις εξετάσεις απήγγειλα ένα ποίημα του και ήταν αυτό που τους έκανε να με δεχτούν στο Εθνικό.

– Τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σας η Νίκη Καραγάτση;

Η γιαγιά μου Νίκη Καραγάτση με επηρέασε περισσότερο απ’ όλους με την ακεραιότητα της, το βλέμμα της, τις λεπτές αποχρώσεις στην παλέτα της. Ως βυζαντινή ζωγράφος δεν ήθελε να υπογράφει, ήθελε να εμβαθύνει χωρίς φιλοδοξίες του τρομερά υψηλού. Ζωγράφιζε ξανά και ξανά το πρόσωπο που αγαπούσε, δηλαδή εμένα και μου έμαθε την επιμονή και το πείσμα. Είχε την αθωότητα του ανθρώπου που βρίσκει στην τέχνη το νόημα της ύπαρξη. Δεν μπορώ να φανταστώ πως έζησε για δέκα χρόνια επειδή ο Καραγάτσης δεν της το επέτρεπε.

– Σας μίλησε ποτέ για αυτό η γιαγιά σας;

Σε εμένα όχι. Ξέρω πως μετά το θάνατο του Καραγάτση πέρασε μια μεγάλη κρίση όταν συνειδητοποίησε όλα αυτά που την πλήγωσαν και τον απέρριψε. Έσκισε μια φωτογραφία του. Έκανε κάποιες πράξεις σαν τη Νόρα που έδειξαν πως διαπίστωσε τη βία που είχε δεχτεί. Η μάνα μου σε αντίθεση με τη γιαγιά μου δεν μπόρεσε ποτέ να αποτινάξει από πάνω της τη βία που δέχτηκε. Yπάρχουν τραυματικά βιώματα από τότε που ήταν βρέφος.

– Ποια είναι τα δικά σας συναισθήματα, σήμερα ,απέναντι στον Καραγάτση;

Συγχώρεση μόνο. Το ίδιο το έργο του είναι ο καλύτερος τρόπος να τον συγχωρέσεις. Φαίνεται πως βασανιζόταν.

– Καταλάβατε ποτέ τι ήταν αυτό που τον βασάνιζε;

Νομίζω πως η σχέση το με τον πατέρα του ήταν πολύ δύσκολη. Ήταν ένας πολύ θα αυστηρός πατέρας και τον τρόμαξε πολύ η ψυχασθένεια της αδελφής του, της Ροδόπης. Ο τρόπος που τελείωσε τη ζωή της η Ροδόπη στο ψυχιατρείο τον έκαναν να πιστέψει πως θα πάθει το ίδιο. Και σιγά σιγά ανέπτυξε συμπτώματα. Είχε νευρασθένεια και έπαιρνε φάρμακα. Απλώς μετέτρεψε τη νευρασθένεια του σε τέχνη.

– Ποιο είναι το ίχνος του δικού σας πατέρα Φίλιππου Τάρλοου πάνω σας;

Εκεί είναι μια εντελώς διαφορετική ψυχαναλυτικά ιστορία και έχει να κάνει με τις επιλογές της μάνας μου, δηλαδή το πως πέρασε από το πρότυπο του άνδρα μάτσο εραστή σε ένα πρότυπο άνδρα πιο αδύναμο ψυχικά με πολλές ευαισθησίες και καλλιτεχνικότητα. Στην πραγματικότητα ανέλαβε το ρόλο του πατέρα της.  Ο χωρισμός ήταν το φυσιολογικό αποτέλεσμα. Έτσι εγώ βίωσα την έλλειψη προτύπου. Ήμουν 11 χρονών και ήταν μια δύσκολη ηλικία για να βιώσω την πλήρη απουσία. Για πολλά χρόνια είχα θυμό απέναντι στον πατέρα  για την εγκατάλειψη. Όταν είσαι καλλιτέχνης πρέπει πραγματικά να μπορείς να συγχωρέσεις για να προχωρήσεις στη δική σου τέχνη χωρίς συμπλεγματισμούς.

– Υπήρξε αποκατάσταση εικόνας και σχέσης;

Ποτέ δεν αποκαθίσταται κάτι εκ βάθρων και συνολικά. Γίνεται μια διευθέτηση.

– Σύντομα θα δούμε τη «Μεγάλη Χίμαιρα» σε σειρά στην ΕΡΤ. Τι να περιμένουμε;

Ετοιμάζεται μίνι σειρά έξι επεισοδίων, ένα εξαιρετικά ακριβό πρότζεκτ για την ελληνική δημόσια τηλεόραση που αγγίζει τα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ ως μπάτζετ. Ο σκηνοθέτης Ντένης Ηλιάδης ξέρει να κάνει σινεμά, γνωρίζω το σενάριο και θεωρώ πως μπορούμε να περιμένουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά.  Από εκεί και πέρα με μεγάλη ανυπομονησία και αγωνία περιμένω να δω εάν ο Λάνθιμος θα κάνει ταινία μεγάλου μήκους το «Χαμένο Νησί», το οποίο θεωρώ ότι του πηγαίνει πάρα πολύ ως μυθιστόρημα. Έχει τα δικαιώματα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια και θα ήταν πάρα πολύ ωραίο να κλείσει την περίοδο των δικαιωμάτων του ο Καραγάτσης με ένα τόσο μεγάλο πρότζεκτ, που θα μπορούσε να είναι ένα σούπερ blockbuster. Δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερο θρίλερ.

Δήμητρα Αθανασοπούλου, olafaq.gr, 2.12.2022

Φωτογραφίες.: Άσπα Κουλύρα / Olafaq