Φρεναπατη

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Δημοσίευσε ποίηση (πρόσφατα, Εποχή Παραδείσου, Τα εικονίσματα ), δοκίμια (Ποίηση σε μικρόψυχους καιρούς), ένα μυθιστόρημα (Ο άνθρωπος του λεωφορείου), μεταφράσεις (Ρεμπώ, Λωτρεαμόν κ.ά.). Για τη σκηνή μετέφρασε Ευριπίδη, Σαίξπηρ, Ρακίνα, Ροστάν, Κλωντέλ, Λαμπίς, Σάφφερ, Κούσνερ, Terrence Mc Nally κ.ά. και διασκεύασε τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, τη Μεγάλη χίμαιρα του Καραγάτση κ.ά. Τιμήθηκε με βραβεία: Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης, Βραβείο Ποίησης του περιοδικού Διαβάζω 1998 και 2008 κ.ά. Μεταφράστηκε στο εξωτερικό. Το 2016 έλαβε από τη Γαλλική Κυβέρνηση το παράσημο του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών.

Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1972. Σπούδασε διακόσμηση εσωτερικών χώρων και κόσμημα στη Σχολή Βακαλό (1989-1992), όπου και εργάστηκε για τρία χρόνια. Συνέχισε τις σπουδές της στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (Εργαστήρι Νίκου Κεσσανλή, 1992-1997) και παρακολούθησε το Εργαστήρι Σκηνογραφίας Γιώργου Ζιάκα. Δίδαξε το μάθημα της σκηνογραφίας στη Σχολή Υποκριτικής του «Εμπρός» (1998-2000 και 2007-2008). Ως σκηνογράφος-ενδυματολόγος έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Ελληνικό Φεστιβάλ, το Θέατρο Τέχνης-Κάρολος Κουν, τον θεατρικό οργανισμό «Μορφές» (θέατρο Εμπρός), την εταιρία θεάτρου «νέα Σκηνή» (θέατρο Οδού Κυκλάδων), την εταιρεία θεάτρου «Δόλιχος» (θέατρο Πορεία, Από Μηχανής θέατρο), τη θεατρική εταιρία «Πράξη» (Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας), το Θέατρο του Νότου (θέατρο Αμόρε), τον θίασο «Διπλούς Έρως» (θέατρο Θησείον), το θέατρο Τζένη Καρέζη, την Εταιρία Θεάτρου «Σφαίρα» (θέατρο Δημήτρης Χορν), το θέατρο Πόρτα, το θέατρο Αμιράλ, το Θέατρο της Άνοιξης, το θέατρο Μουσούρη, το θέατρο Ροές, το θέατρο Μεταξουργείο, το θέατρο Ήβη, το θέατρο Συνεργείο, το θέατρο Κιβωτός, το θέατρο Αλίκη, το θέατρο Άλμα, το θέατρο Κάππα, το θέατρο Ακροπόλ, τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας ,Λάρισας, και Πάτρας, τον «Σύλλογο Μοντέρνου Χορού», την ομάδα χορού «Σχεδία», την ομάδα μουσικού θεάτρου «Όπερα» κ.ά. Με τους σκηνοθέτες Θοδωρή Αμπαζή, Κωνσταντίνο Αρβανιτάκη, Λευτέρη Βογιατζή, Γιάννη Κακλέα, Ταμίλα Κουλίεβα, Γιώργο Λαζάνη, Λάκη Λαζόπουλο, Στάθη Λιβαθινό, Γιώργο Μαργαρίτη, Μιχαήλ Μαρμαρινό, Δημήτρη Μαυρίκιο, Βαρβάρα Μαυρομάτη, Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, Γιάννη Μόσχο, Τάσο Μπαντή, Ελένη Μποζά, Ελένη Σκότη, Σταύρο Τσακίρη, Σταμάτη Φασουλή, Δημήτρη Τάρλοου, Δημήτρη Καραντζά, τους χορογράφους Αναστασία Λύρα, Χάρη Μανταφούνη κ.ά. Στον κινηματογράφο συνεργάστηκε στην ταινία του Στ. Νιζήρη Λάθος αιώνας και στην ταινία του Σωτήρη Τσαφούλια Κοινός Παρανομαστής. Είχε την επιμέλεια κοστουμιών και σκηνικών στο κομμάτι Κλεψύδρα της Τελετής Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων - Αθήνα 2004. Έχει τιμηθεί με το έπαθλο «Πάνος Αραβαντινός» (βραβείο σκηνογραφίας-ενδυματολογίας) του Θεατρικού Μουσείου. 

Ο Χάικ Γιαζιτζιάν, γεννημένος στη Συρία από γονείς Αρμένιους, ζει και εργάζεται στην Ελλάδα από το 1980. Είναι παράξενο, αλλά όντας στην Ελλάδα ανακάλυψε τα σαγηνευτικά στοιχεία της ανατολίτικης μουσικής και βρήκε στο ούτι τον δρόμο να εκφράσει τις μουσικές του αναζητήσεις. Σύντομα έγινε γνωστός τόσο ως σολίστας στο ούτι όσο και ως δεξιοτέχνης ερμηνευτής που συγκινεί με την εκφραστική αμεσότητα της φωνής του.Η κυκλοφορία του πρώτου δίσκου του, Talar («Αειθαλές»), το 1996, μεγάλωσε τη φήμη του αλλά κυρίως ανέδειξε έναν από τους πλέον ταλαντούχους και πολλά υποσχόμενους συνθέτες της γενιάς του. Ο Χάικ Γιαζιτζιάν ξεχώρισε για τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο αναμιγνύει ετερόκλητα στοιχεία των παραδοσιακών μουσικών της ανατολικής Μεσογείου, πιστεύοντας ακλόνητα πως η παράδοση είναι μια ζωντανή, δημιουργική δύναμη. Και όλα αυτά με έναν αέρινο, ατελεύτητο τρόπο, όπως ο τίτλος του Talar υπονοεί.Δύο χρόνια μετά, κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος του με τίτλο Garin και το single Gift και γίνονται δεκτά με ενθουσιασμό τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς. Ταυτόχρονα έρχεται ο σεβασμός και η αναγνώριση από σημαντικά ονόματα της ελληνικής μουσικής με τους οποίους ο Χάικ συνεργάστηκε.Το καλοκαίρι του 2000 κυκλοφορεί σε CD η μουσική που έγραψε για το θεατρικό έργο Το κτήνος στο φεγγάρι που ανέβηκε στην Αθήνα τη σεζόν 1999-2000, ένα άλμπουμ που σηματοδοτεί μια νέα στροφή στις μουσικές του αναζητήσεις.Το 2001, σ’ ένα σημείο εκφραστικής και εκτελεστικής ωριμότητας, κυκλοφορεί το άλμπουμ Yeraz, ένας ονειρικός κόσμος για ακροατές με τις ίδιες ευαισθησίες.Το 2007 σηματοδοτεί την κυκλοφορία του πρώτου στούντιο άλμπουμ του Χάικ Γιαζιτζιάν, με τον τίτλο Amalur. Amalur στη γλώσσα των Βάσκων σημαίνει «Μάνα Γη». O Χάικ, ένας πολίτης του κόσμου αισθάνεται πως ο ήχος της λέξης Amalur «χτυπά» στον ίδιο ρυθμό με τη μουσική του. Ακούγοντας τη μουσική του άλμπουμ θα καταλάβετε γιατί...Ενας από τους σημαντικότερους δημιουργούς που έδωσαν το στίγμα τους στην ελληνική world-jazz σκηνή, ο Χάικ Γιαζιτζιάν έρχεται να μας ξαφνιάσει μια ακόμη φορά με τη νέα του δουλειά. Έχοντας ως αφετηρία το ιδιαίτερο συνθετικό του ύφος και το μοναδικό ήχο από το ούτι, το Amalur παρακολουθεί και καταγράφει τη μουσική πορεία του Χάικ στα τελευταία πέντε χρόνια, μέσα από τις ζωντανές εμφανίσεις του, τη συνεργασία του με διεθνούς φήμης μουσικούς αλλά και τον πειραματισμό του σε νέους τρόπους έκφρασης όπως το ηλεκτρικό ούτι (είναι η πρώτη καταγραφή του οργάνου σε δίσκο διεθνώς).Ο Χάικ Γιαζιτζιάν έχει συνεργαστεί με πολλούς σημαντικούς Έλληνες συνθέτες και τραγουδιστές καθώς και με σολίστες διεθνούς κύρους. Μεταξύ αυτών, με τον Νίκο Ξυδάκη, τη Ελευθερία Αρβανιτάκη, τη Μαρία Φαραντούρη, τη Δήμητρα Γαλάνη, την Έλλη Πασπαλά, την Έλενη Βιτάλη, την Loreenna McKennitt, τον David Lynch, τον Dave Spilain, τον Omar Faruk Tekbilek, τον Djivan Gasparyan, τον Theodossii Spassov και τον Glen Velez.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Ως διευθυντής φωτογραφίας έχει συνεργαστεί σε ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους, τηλεοπτικές σειρές, ντοκιμαντέρ, ενημερωτικές και ψυχαγωγικές εκπομπές. Στο θέατρο ως σχεδιαστής φωτισμών, έχει συνεργαστεί με 550 περίπου θεατρικές παραγωγές σε παραστάσεις που δόθηκαν κυρίως σε θέατρα της Αθήνας, από κρατικές και ιδιωτικές σκηνές και σε φεστιβάλ θεάτρου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης συνεργάστηκε με την Κρατική Όπερα La Monnaie των Βρυξελλών και το Εθνικό Θέατρο Πεκίνου, σε δικές τους παραγωγές. Έχει βραβευτεί πολλές φορές με το Βραβείο Κοινού του περιοδικού «Αθηνόραμα».

Αποφοίτησε από την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης. Συνέχισε τις σπουδές της στη Νέα Υόρκη, στο Merce Cunningham Dance Studios. Παράλληλα παρακολούθησε σεμινάρια Contact Improvisation και Release Techniques με τους K.J. Holmes, Jeremy Nelson, Daniel Lepkoff, Sarah Pearsons, Sarah Rudner κ.ά.

Το 1987 με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου ίδρυσαν την Ομάδα Εδάφους, από την οποία αποχώρησε το 2001. Τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης χορεύτριας για το σόλο «Σκαλοπάτια», από την παράσταση Ανθρώπινη δίψα.

Το 2008 τιμήθηκε με το βραβείο «Κούλα Πράτσικα» του Κέντρου Μελέτης και Έρευνας Ελληνικού Θεάτρου για την επιμέλεια κίνησης στην παράσταση Motortown (Θέατρο του Νέου Κόσμου).

Έχει συνεργαστεί με: Sine Qua Non, Ανάλια, Χορικά της Ζ. Νικολούδη, amorphy.org κ.ά.

Σαν χορογράφος έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, Θέατρο του Νέου Κόσμου, Μέγαρο Μουσικής, ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας, Θέατρο Εμπρός, Φεστιβάλ Αθηνών κ.ά.

Ήταν μέλος της Δημιουργικής Ομάδας των Τελετών Έναρξης και Λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004.

Έχει σκηνοθετήσει τις παραστάσεις: Στο δρόμο μου, ένας άγγελος / Θέατρο του Νέου Κόσμου, , λίγο πριν ( ) λίγο μετά / ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, και καν.ίβ.αλοι με την ομάδα της Ύψιλον / Θέατρο του Νέου Κόσμου.

Απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ (υποτροφία Α. Παπαδάκη), υπότροφος και αριστούχος απόφοιτος του διετούς διεπιστημονικού μεταπτυχιακού προγράμματος των τμημάτων Θεατρικών Σπουδών (ΕΚΠΑ) και Μουσικών Σπουδών (Ιόνιο Πανεπιστήμιο). Έχει εργαστεί ως δραματουργός, μεταφράστρια και διασκευάστρια θεατρικών έργων, επιμελήτρια προγραμμάτων, δραματολόγος παραστάσεων, υπεύθυνη καλλιτεχνικών έργων, υπεύθυνη/συνεργάτις παραγωγής, βοηθός σκηνοθέτη. Έχει συνεργαστεί υπό τις παραπάνω ιδιότητες με σημαντικούς/ές σκηνοθέτες/τιδες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως οι Γ. Χουβαρδάς, Μ. Μαρμαρινός, Στ. Λιβαθινός, Δ. Τάρλοου, Γ. Κακλέας, K. Bogomolov, R. Wilson, T. Suzuki, O. Korsunovas, C. Graužinis, Δ. Καραντζάς, Κ. Ευαγγελάτου, Γ. Καλαβριανός, Γ. Κουτλής, κ.ά., και με τους διεθνείς χορογράφους Κ. Ρήγο, Γ. Μανταφούνη, Α. Φωνιαδάκη, σε πολυάριθμες παραστάσεις και project με τους οργανισμούς Εθνικό Θέατρο, Εθνική Λυρική Σκηνή, Θέατρο Πορεία, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ΚΠΙΣΝ, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, Θέατρο Τέχνης, Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, με τη ρωσική κολεκτίβα Chto Delat, την ομάδα όπερας The Medium Project, κ.ά.

Είναι πολύγλωσση και έχει μεταφράσει από τις πρωτότυπες γλώσσες έργα των Χ. Ίψεν, Γ. Φόσε, Α. Στρίντμπεργκ, Α. Τσέχοφ, Σ. Μπέκετ, Χ. Πίντερ, Τ. Μπέρνχαρντ, Ν. Κάουαρντ, Σ. Στίβενς, Ρ. Σιμελπφένιχ, Ντ. Χέαρ, Α. Οστερμάγιερ, Νόελ Κάουαρντ, κ.ά. Έχει γράψει τα λιμπρέτα The shell game, That Person, Hedda Gabler, Η νύχτα της Πλειόνης, Herren, για όπερες των Γ. Δούση και Π. Λιαρόπουλου, που παρουσιάστηκαν από την ΕΛΣ, την ομάδα όπερας The Medium Project, την ΕΡΑ, κ.ά. Έχει διασκευάσει για τη σκηνή τα μυθιστορήματα Το ευχαριστημένο της Μ. Καραγάτση (σκηνοθεσία Δ. Τάρλοου), Η γραμμή του ορίζοντος του Χρ. Βακαλόπουλου (σκηνοθ. Γ. Παύλου), Θαυμαστός καινούργιος κόσμος του Α. Χάξλεϊ (σκηνοθ. Αλ. Διαμαντή). Έχει γράψει τα θεατρικά έργα Πεταλούδες στο στομάχι (σκηνοθ. Κ. Ρήγος), Μερικά κομμάτια πέτρας (σκηνοθ. Σοφία Βγενοπούλου), Frankenstein & Eliza (σκηνοθ. Δ. Τάρλοου). 

Έχει εργαστεί ως υπεύθυνη έργου στη Διεύθυνση Τελετών Έναρξης, Λήξης και Απονομής Μεταλλίων της ΟΕΟΑ Αθήνα 2004. Ήταν Υπεύθυνη του Γραφείου Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης του Εθνικού Θεάτρου (2007-2013, καλλιτεχνική διεύθυνση Γ. Χουβαρδά, και 2015-2016, καλλιτεχνική διεύθυνση Στ. Λιβαθινού). Ήταν μέλος της Επιτροπής Κρατικού Βραβείου Θεατρικού Έργου 2017 και 2018. Διετέλεσε Αναπληρώτρια Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου από τον Σεπτέμβριο  2019 έως τον Φεβρουάριο 2021 και Καλλιτεχνική Διευθύντρια ως τον Δεκέμβριο του 2021. Διδάσκει το μάθημα της Δραματουργίας στο Γ’ έτος του Τμήματος Σκηνοθεσίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.