Ο Μάνος Βαβαδάκης έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία του έργου «Ο θεός της σφαγής» της Γιασμίνας Ρεζά, που θα ανέβει μέσα στον Οκτώβριο στο Θέατρο Πορεία, σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης. Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στην Κρήτη ενώ στη συνέχεια θα ταξιδέψει για την Αθήνα, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Μιλήσαμε μαζί του για τη σκηνοθετική του προσέγγιση ενώ παράλληλα η Έφη Θεοδώρου, η καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου, μοιράστηκε μαζί μας τα σχέδιά της για την παράσταση και τις ενέργειες εξωστρέφειας του ΔΗΠΕΘΕ. 

«Ο θεός της σφαγής» είναι ένα σύγχρονο κείμενο που γράφτηκε το 2006 και έχει ήδη παιχτεί αρκετές φορές στα αθηναϊκά θέατρα. Θίγει το ζήτημα της σχολικής βίας αλλά και πώς το χειρίζονται οι γονείς. Το σκηνικό διαδραματίζεται στο Παρίσι. Δύο ζευγάρια συναντιούνται για να συζητήσουν και να επιλύσουν ένα πρόβλημα: το παιδί του ενός ζευγαριού άσκησε σωματική βία στο παιδί του άλλου. Ενώ ξεκινούν έναν πολιτισμένο διάλογο, καταλήγουν σε σύγκρουση.

Η σκηνοθετική προσέγγιση του Μάνου Βαβαδάκη στον «Θεό της σφαγής»

Ο Μάνος Βαβαδάκης θέλησε να πιαστεί από δύο στοιχεία του κειμένου που δεν έχουν προσεγγίσει σε τέτοιο βαθμό σε προηγούμενα ανεβάσματα της παράστασης. Το πρώτο είναι η ρηχότητα της κοινωνίας. Μέσα από το κείμενο φαίνεται ότι οι γονείς αντιμετωπίζουν ένα πολύ σοβαρό ζήτημα με μια ευκολία και μια χαρακτηριστική επιφανειακότητα. Ο στόχος του ήταν να δουλέψει πολύ καλά με τους χαρακτήρες ώστε να ξεμπροστιάσει τη ρηχότητα της κοινωνίας. Άλλωστε για εκείνον αυτό το χαρακτηριστικό είναι επικίνδυνο πολιτικά, καθώς μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα κάποιες ακραίες συμπεριφορές, από την πλήρη αδιαφορία μέχρι τη ριζοσπαστικοποίηση.

Από την άλλη, στις σκηνοθετικές της οδηγίες η Γιασμίνα Ρεζά γράφει «σκηνικό χωρίς ρεαλισμό». Μια πρόκληση για τον σκηνοθέτη είναι να φέρει επί σκηνής έναν άκρως νατουραλιστικό διάλογο σε ένα μη ρεαλιστικό σκηνικό. Πώς επέλεξε να το παρουσιάσει; Όλο το σκηνικό στηρίζεται πάνω σε μια καταστροφή, σε ένα σωρό από τούβλα και κεραμίδια. Συμβολίζει για εκείνον τα ερείπια της παλαιότερης γενιάς πάνω στα οποία χτίζει η νέα. Στο θέμα της υποκριτικής, ενώ δεν έχει κάνει μεγάλες τροποποιήσεις στο κείμενο, έχει μεγενθύνει τις αντιδράσεις, τις έχει κάνει πιο γκροτέσκες ώστε να μη φαίνονται ρεαλιστικές.

Μάνο Βαβαδάκη, γιατί η φωτογράφιση των συντελεστών της παράστασης «Ο θεός της σφαγής» έγινε σε σουπερμάρκετ;

Οι promo φωτογραφίες της παράστασης εμφανίζουν τα ζευγάρια να συναντιούνται -χωρίς να γνωρίζονται- σε ένα μεγάλο σουπερμάρκετ, το κατ' εξοχήν συμβολικό στοιχείο του υπερκαταναλωτισμού. Σε έναν χώρο όπου δεν θα φαντάζονταν ότι θα συναντήσουν ο ένας τον άλλο, η τύχη τους φέρνει κοντά και καταλήγουν να... τσακώνονται. Η ιδέα αυτή ανήκει στον Μάνο Βαβαδάκη, καθώς ήθελε να προκαλέσει σχόλια ήδη από τις φωτογραφίες, να ιντριγκάρει τη σκέψη του θεατή και να κάνει έναν... πρόλογο σε αυτό που θα ακολουθήσει επί σκηνής.

Η μεταφορά στο Παρίσι του σήμερα

Το σκηνικό συνεχίζει να είναι στο Παρίσι αλλά μας μεταφέρει στο Παρίσι του σήμερα οπότε υπάρχουν τροποποιήσεις στα λόγια, κυρίως όσον αφορά την πολιτική κατάσταση στη χώρα. Από εκεί και πέρα, η βασική διαφορά από το κείμενο του 2006 είναι η κυριαρχία των social media. Αν και έχουν περάσει λιγότερο από 20 χρόνια από τη συγγραφή του κειμένου, βρισκόμαστε σε μια εποχή που δεν υπήρχε καν Instagram ούτε Tiktok ενώ ακόμη και το Facebook ήταν ακόμη σε πολλούς άγνωστο. Η καταγραφή της πραγματικότητας σε live βίντεο είναι κάτι που λείπει από το αυθεντικό κείμενο, ώστόσο ο σκηνοθέτης προσέθεσε τα κινητά στην παράσταση για να τη φέρει πιο κοντά στην πραγματικότητα. Υπάρχει άλλωστε σκηνή που τα δυο ζευγάρια βλέπουν στο κινητό το περιστατικό της σχολικής βίας, όπως το κατέγραψαν οι φίλοι τους με τα κινητά τους. Τέτοια βίντεο κυκλοφορούν σε μεγάλο βαθμό στις μέρες μας…

Μέσα στο έργο τα παιδιά είναι απόντα - παρόντα

Αν και δεν εμφανίζονται πουθενά τα παιδιά στο έργο (ούτε ο θεατής βλέπει το βίντεο που κοιτάζουν οι γονείς στο κινητό), τα πάντα κινούνται γύρω από αυτά. Και σε έναν υπερβολικό βαθμό, για να φανούν οι δεσμοί της οικογένειας σήμερα. Πέρα από την παιδόμορφη συμπεριφορά των γονέων –που δεν φέρονται ως ενήλικες από κάποια στιγμή και μετά- όλη η συζήτηση αφορά τα παιδιά τους και το πλέγμα υπερπροστατευτικότητας που έχουν φτιάξει τα ζευγάρια γύρω τους. Είναι σαν εκείνα να ορίζουν τη ζωή των γονέων.

Δυστυχώς είμαστε οι γονείς μας

Αυτό που ήθελε κιόλας να δείξει ο Μάνος είναι πόσο… τρομακτικά μας επηρεάζουν οι γονείς μας αλλά και οι παππούδες μας στη ζωή μας. Ό,τι μας έχει καθορίσει από την παιδική μας ηλικία μάς ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή. Γι' αυτό άλλωστε πιστεύει ότι κάθε γενιά χτίζει πάνω στα ερείπια της άλλης. Όσο και αν προσπαθούμε να ξεφύγουμε, δεν είναι δυνατόν. Και καταλήγουμε να γινόμαστε σαν τους γονείς μας.

Έφη Θεοδώρου: Οι συντελεστές της παράστασης «Ο θεός της σφαγής» είναι σε μεγάλο βαθμό από την Κρήτη

Η Έφη Θεοδώρου, καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, αποφάσισε ότι ο Μάνος Βαβαδάκης θα έδινε μια άλλη ματιά στο έργο της Γιασμίνα Ρεζά «Ο Θεός της σφαγής» και για αυτό του το ανέθεσε. Ο Μάνος Βαβαδάκης είναι Κρητικός, που κινείται τα τελευταία χρόνια ανάμεσα σε Αθήνα και Ηράκλειο, ενώ δεν χάνει ευκαιρία να εργάζεται και να δημιουργεί στον τόπο του. Έχοντας ζήσει στην Αθήνα, βρίσκει πολύ απελευθερωτικό να δουλεύει στην Κρήτη που, αν και έχει μεγάλες αποστάσεις, δεν έχει καμία σχέση σε ποιότητα ζωής σε σχέση με την πρωτεύουσα. Όλοι οι υπόλοιποι συντελεστές προσπάθησε να είναι από την Κρήτη, ώστε να στηρίζει την τοπική κοινωνία και να ενθαρρύνει και τους νέους να μένουν στον τόπο τους. Οι πρωταγωνιστές είναι μοιρασμένοι: τα κορίτσια είναι από την Κρήτη (η μια ζει και μόνιμα) ενώ τα αγόρια από Αθήνα, καθώς δεν υπάρχουν πολλοι άντρες ηθοποιοί στο νησί, όπως μου αποκάλυψε.

Το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και η εξωστρέφειά του

Στο πλαίσιο της εξωστρέφειας που χαρακτηρίζει τόσο το συγκεκριμένο ΔΗΠΕΘΕ, όσο και τη δική της θητεία, όλες οι παραστάσεις ταξιδεύουν τόσο σε όλη την Κρήτη όσο και στην Αθήνα (και αλλού). Αυτό που θα επιθυμούσε είναι να γινόταν και το αντίστροφο: δηλαδή να ταξίδευαν κάποιες παραστάσεις της Αθήνας στην Κρήτη. Αθηναία στην καταγωγή, με θητεία μάλιστα και στο Εθνικό (ως αναπληρώτρια γενική διευθύντρια), με θεατρικές σπουδές στο Παρίσι, προσπαθεί με κάθε τρόπο να προωθήσει τις παραγωγές της Κρήτης. Και την έχει βοηθήσει βέβαια ότι εργάζεται σε έναν υγιή φορέα, που πάντα έκανε πράγματα. Πέρα από τις παραστάσεις -που ταξιδεύουν στην Αθήνα και αλλού- το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης οργανώνει παράλληλες δραστηριότητες, όπως workshops ή στήριξη των κρατούμενων, με δωρεάν σεμινάρια θεάτρου. Στο επόμενο διάστημα, ετοιμάζουν δυο μεγάλες εκδηλώσεις: μια διημερίδα για τα θέατρα της περιφέρειας, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ και το ΚΘΒΕ (8-9 Νοεμβρίου), και ένα πολύ μεγάλο project, μια πολύ σημαντική έκθεση βεστιαρίου και αρχείου, που θα συγκεντρώνει πλούσιο υλικό από κοστούμια -και όχι μόνο- μεγάλων πρωταγωνιστών της θεατρικής ιστορίας του τόπου (Μινωτής, Κατράκης κλπ). Την επιμέλειά της έχει αναλάβει ο Αντώνης Βολανάκης. 

Νίκη - Μαρία Κοσκινά, Athens Voice, 4.10.2024