Overview effect. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που πρωτοπαρατηρήθηκε στους αστροναύτες και σχετίζεται με το πως παρατηρώντας τη Γη από απόσταση τελικά αλλάζουν οι ίδιοι οι παρατηρητές. Αστροναύτες που έχουν δει τη Γη από το διάστημα περιγράφουν το “overview effect” σαν μια εμπειρία που άλλαξε την οπτική τους για τον πλανήτη και για την ανθρωπότητα και τους επέτρεψε να την αντιληφθούν σαν ένα κοινό σπίτι χωρίς σύνορα μεταξύ εθνών.
Αυτό ακριβώς το overview effect έρχεται στο μυαλό μετά το τέλος της εξαιρετικής παράστασης Το όνειρο ενός γελοίου στο θέατρο Πορεία με τον Νικόλα Χανακούλα σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή, σε συμπαραγωγή με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης.
Το κείμενο, γραμμένο το 1877 αν όχι το τελευταίο ένα από τα τελευταία έργα του Ντοστογιέφσκι με ένα τρόπο αποτελεί ένα συμπύκνωμα των χαρακτήρων, των ιδεών και της θεματικής που ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της συγγραφικής του πορείας. Πρόκειται για ένα μονόλογο ενός ανθρώπου αναζητώντας την αλήθεια. Συνοπτικά ο ήρωας έχει παραδοθεί στην αδιαφορία ακόμα και για την ίδια του τη ζωή και είναι έτοιμος να αυτοκτονήσει. Στο όνειρό του αυτοπυροβολείται στην καρδιά. Και κάπως έτσι του ανοίγονται οι πόρτες στο βασίλειο του θανάτου και οδηγείται σε έναν άλλο πλανήτη «παράδεισο», όπου και αποκτά για πρώτη φορά μια καθαρή εικόνα της αλήθειας για την ανθρώπινη φύση.
Ο Γιώργος Κουτλής αξιοποιώντας video art προβολές σε συνδυασμό με την πρωτότυπη μουσική σύνθεση του συνθέτη Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη καταφέρνει και δημιουργεί ένα εκρηκτικό σύμπαν που παρασέρνει τον θεατή στην κλιμάκωση του μονολόγου από τον Νικόλα Χανακούλα.
Σε περιόδους έντονης αναταραχής και ανακατατάξεων που οι σταθερές παύουν να υπάρχουν και που η ίδια η ζωή μοιάζει περισσότερο με παραλήρημα, αυτή η θέαση από απόσταση, αυτό το “overview effect” που μας προσφέρει το θέατρο με παραστάσεις σαν αυτή, μπορεί να είναι αποκαλυπτική: για την ανθρώπινη ύπαρξη, για την αίσθηση της ματαιότητας και της συντριβής του ατόμου, αλλά και για την αλήθεια ότι όσο και να χλευάζονται οι ουτοπίες και το κυνήγι τους είναι μάλλον αυτό που μας επιτρέπει να ξαναβρούμε την ανθρώπινη μας υπόσταση.
Δείτε τη συνέντευξη του Νικόλα Χανακούλα εδώ
Συνέντευξη Άγγελος Καλοδούκας, left.gr, 11.11.2022
