Με ένα ηλεκτρικό κοντραμπάσο επί σκηνής, πάνω στο εντυπωσιακότερο ίσως σκηνικό που έχουμε δει σε αρχαία τραγωδία, ο Άρης Μπινιάρης στήνει έναν Προμηθέα Δεσμώτη πιο επαναστάτη από ποτέ. Η προσέγγιση του έργου μέσα από την μουσικότητά του και τις εσωτερικές διεργασίες των ηρώων που αποτυπώνονται εύληπτα πάνω στη σκηνή φωτίζει την πιο ανένταχτη, την πιο ιδιαίτερη, την πιο μυστηριώδη από τις τραγωδίες του Αισχύλου. Και καταθέτει τη δική της, ξεκάθαρη, ενδιαφέρουσα ερμηνεία.
Με αφορμή την περιοδεία της παράστασης του Θεάτρου Πορεία σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης στα ανοιχτά θέατρα της Αττικής, που θα κλείσει τον Σεπτέμβριο τον διετή και εξαιρετικά επιτυχημένο της κύκλο μετά από τρία θριαμβευτικά sold out στην Επίδαυρο και τριάντα τρεις παραστάσεις που είδαν περισσότεροι από 50.000 θεατές σε όλη την Ελλάδα, στείλαμε γραπτές ερωτήσεις στον σκηνοθέτη Άρη Μπινιάρη για το πώς προσεγγίζει κανείς μια, όπως το θέτει ο ίδιος, «ιστορία που μπορεί να ακουστεί ως σκοτεινό σχόλιο για το παρόν ή ως φωτεινή ελπίδα για το μέλλον». Και να τι μας απάντησε.
«Ο Αισχύλος θέτει με τον πιο αποφασιστικό τρόπο τη συστατική αρχή της Δημοκρατίας: συνεχής αμφισβήτηση του υπάρχοντος» γράφει ο Γιώργος Μπλάνας στο επίμετρο της μετάφρασής του. Χρειαζόμαστε έναν Προμηθέα Δεσμώτη στην παρούσα ιστορική συγκυρία;
Χρειαζόμαστε σίγουρα μια γόνιμη «αμφισβήτηση του υπάρχοντος», όταν μιλάμε για τις πρακτικές και τις αποφάσεις της εξουσίας. Σαν ένα φίλτρο πρέπει να θέτουμε τους προβληματισμούς όπου αυτό χρειάζεται, έτσι ώστε να είμαστε βέβαιοι πως τα αντανακλαστικά της δημοκρατίας λειτουργούν.
Δώσατε κίνηση στην πιο «στατική» απ’ όλες τις τραγωδίες. Πώς οδηγηθήκατε σε αυτή την απόφαση;
Η τραγωδία του Αισχύλου είναι φαινομενικά στατική. Το έργο διατρέχουν οι ψυχικές διακυμάνσεις των προσώπων αλλά και του χορού. Οι συναισθηματικές καταστάσεις, η έκφραση και δήλωση των θέσεων, οι αποφάσεις του Προμηθέα όπως αυτές αποτυπώνονται στο λόγο του, οι αλλεπάλληλες συνειδητοποιήσεις των Ωκεανίδων, η οργή και η θλίψη της Ιούς, οι προσταγές και επιταγές των απεσταλμένων του Δία, μαρτυρούν ψυχικές μετα-κινήσεις απ’ τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε σωματικές πληροφορίες, χειρονομίες, ρυθμούς που καθορίζουν την κίνηση των ηθοποιών και επιδρούν στη γενικότερη κινησιολογία της παράστασης.
Στην παράστασή σας ο Προμηθέας είναι πιο Επαναστάτης από ποτέ. Επιλέξατε να ενσωματώσετε αποσπάσματα από τον Απολλόδωρο, τον Ησίοδο και τον Σόλωνα για να φωτίσετε καλύτερα το κείμενο;
Τα εμβόλιμα αποσπάσματα της παράστασης, εξυπηρετούν περισσότερο την υπογράμμιση της δραματουργικής προσέγγισης της συγκεκριμένης παράστασης. Αισθανθήκαμε πως υπάρχει μια «συνομιλία», μια «συγγένεια» μεταξύ των κειμένων γι’ αυτό και αποφασίσαμε να τα εντάξουμε.
Βλέπουμε αυτή την φορά μεγαλύτερη έμφαση στην όψη (σε ένα πραγματικά εντυπωσιακό αποτέλεσμα) σε σχέση με τις δύο προηγούμενες αρχαίες τραγωδίες που έχετε σκηνοθετήσει. Γιατί αυτό;
Το μόνο που έχει διαφοροποιηθεί από τις προηγούμενες δουλειές είναι ακριβώς ότι υπάρχει η εμπειρία των προηγούμενων παραστάσεων. Δεν δούλεψα διαφορετικά από άλλες φορές. Ίσως βοήθησε το γεγονός πως έπρεπε να φτιάξουμε έναν αισθητικό κόσμο θεών, τιτάνων, πλασμάτων μυθικών που να διατηρούν όμως ανθρώπινα χαρακτηριστικά κι αυτό ενδεχομένως έχει έναν παραπάνω βαθμό δυσκολίας.
Η ζωντανή μουσική επί σκηνής αλλά και η μουσικότητα του κειμένου παίζουν πάντα κεντρικό ρόλο στις παραστάσεις σας. Ποια είναι η διαδρομή που οδηγεί από το κείμενο στο τελικό ηχητικό αποτέλεσμα;
Το στοιχείο της ζωντανής μουσικής αλλά και της μουσικότητας του λόγου καθορίζουν και φέτος, σε μεγάλο βαθμό, τη δυναμική της παράστασης και διαμορφώνουν μαζί με τα εκφραστικά μέσα των ηθοποιών αλλά και τη συμβολή του αισθητικού πλαισίου (σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί), ένα παλλόμενο περιβάλλον. Δεν είναι μία η διαδρομή που οδηγεί από το κείμενο στο τελικό ηχητικό αποτέλεσμα, αλλά ας πούμε πως γίνεται στην αρχή μια ανάλυση και διαλογή των στοιχείων εκείνων του κειμένου που μαρτυρούν πληροφορίες που μπορούν να αξιοποιηθούν μουσικά. Ύστερα με τη βοήθεια της δραματουργίας καθορίζεται η αντιστοίχιση στην τελική μουσική και ρυθμική δομή της παράστασης.
Συνέντευξη στην Ηρώ Κουνάδη, 31.8.2022, in2life.gr
