Μετά από μία συναρπαστική περιοδεία με τριάντα τρεις παραστάσεις που είδαν περισσότεροι από 50.000 θεατές σε όλη την Ελλάδα και τρεις θριαμβευτικές sold out παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, το Θέατρο Πορεία σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης παρουσιάζουν για δεύτερη καλοκαιρινή περίοδο τον Προμηθέα Δεσμώτη, του Αισχύλου, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη που για ακόμα μία φορά κερδίζει το στοίχημα με την αρχαία τραγωδία.

Η σκηνοθετική προσέγγιση του Άρη Μπινιάρη αναδεικνύει τον τραγικό λόγο του Αισχύλου και συνάμα βάζει στο μικροσκόπιό του τον άνθρωπο. Μάστορας στο να δημιουργεί μια ειδική ποιότητα ατμόσφαιρας στη σκηνή, ο Αρης Μπινιάρης δουλεύει με τους ηθοποιούς του σε ενα μεταφυσικό τοπίο, με έντονες δονήσεις και μουσικότητα. «Ο Αισχύλος μας προτείνει την ελπίδα ως αντίβαρο για να νικήσουμε τον θάνατο» τονίζει μιλώντας στο iefimerida o σκηνοθέτης της παράστασης Aρης Μπινιάρης

Ο αλυσοδεμένος στον Καύκασο Προμηθέας
Στην τραγωδία, ο Αισχύλος πραγματεύεται την αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα, να υποκύψει στο θέλημα του «ανελέητου» Διός. Πρόκειται για μία σπαρακτική επίκληση του πάσχοντος Θεού για τον άνθρωπο. Μία επίκληση ενιαία, με συνεχή κλιμάκωση από την αρχή ως το τέλος, για τον άνθρωπο. Ένας ασταμάτητος αγώνα κατά της δύναμης της εξουσίας…

Σε μία εξαιρετική διανομή, τον ρόλο του Προμηθέα ερμηνεύει ο Γιάννης Στάνκογλου, τον ρόλο του Ωκεανού ο Αλέκος Συσσοβίτης και τον ρόλο του Ερμή ο Ιωάννης Παπαζήσης.

«Στο έργο του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης» η σύλληψη, η δομή, η επεξεργασία του μύθου, έχουν για κέντρο τους την μορφή του πάσχοντος θεού-προφήτη που ορθώνεται, για τον άνθρωπο, απέναντι στον απολυταρχικό μηχανισμό μιας τυραννίδας» αναφέρει ο σκηνοθέτης Άρης Μπινιάρης μιλώντας στο iefimerida.

Αρης Μπινιάρης για τον Προμηθέα 
«Το μεγάλο αυτό ζήτημα έχει αντανακλάσεις βαθιά υπαρξιακές πάνω στο πάσχων σώμα του Προμηθέα. Ο απεγκλωβισμός από ό,τι τον καταδυναστεύει, από ό,τι τελικά επιδιώκει να τον καταστρέψει, συνδέεται με εκείνη ακριβώς τη συνειδητοποίηση ότι μπορεί να υπάρξει χωρίς δυνάστες εξωτερικούς και χωρίς δεσμά εσωτερικά που τον κρατούν αγκυλωμένο» αναφέρει ο Αρης Μπινιάρης, εμβαθύνοντας στο έργο και τους χαρακτήρες.

Τα μηνύματα του έργου πολλαπλά. «Ο Αισχύλος μας προτείνει την ελπίδα ως αντίβαρο για να νικήσουμε τον θάνατο, γι’ αυτό και τοποθετεί τον Προμηθέα εκεί όπου κορυφώνεται η σκληρότητα και η αδιαλλαξία των κρατούντων αρχόντων απέναντι σε όποιον τολμήσει να αντιταχθεί στις αποφάσεις της ηγεμονίας. Από εκεί εκκινεί ο Προμηθέας να ηλεκτρίζει τις παρορμήσεις. Σαν φορέας μιας άγρυπνης ψυχικής διέγερσης, που δεν καταλαγιάζει, δεν σβήνει μα διαρκώς αυτο- αναφλέγεται και πυρετωδώς προκαλεί τα αντανακλαστικά μιας αφύπνισης. Με κελεύσματα για την αυτοπραγμάτωση, την χειραφέτηση και τον οριστικό απεγκλωβισμό από τον καταστροφικό φθόνο στυγνών ηγεμόνων, αντικρούει, ακατάπαυστα, τις προσταγές του Δία για συμμόρφωση.

Γιατί τί είναι τελικά αυτό που μας κρατάει πίσω; Τι είναι αυτό που καταστρέφει οτιδήποτε εξελικτικό επιθυμούμε; Ποιες διαδικασίες μας κρατάνε δέσμιους να εξαρτιόμαστε από οποιον ηγεμονεύει πάνω μας, ή μέσα μας με τρόπο σαδιστικό και αμείλικτο;».

Κουβεντιάζοντας σήμερα για την τραγωδία του Αισχύλου και την σύνδεσή της με την εποχή ο Αρης Μπινιάρης τονίζει πως, ζούμε μια εποχή συγκλονιστικών αλλαγών που χρειάζεται μεγάλη επαγρύπνηση. «Η τεχνολογική επανάσταση καλπάζει με απίστευτα ραγδαίους ρυθμούς. Ταυτόχρονα ο πλανήτης χτυπάει ισχυρά καμπανάκια σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Είμαστε σε ένα ακραία μεταβατικό στάδιο. Ποια πραγματικά είναι τα μέσα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ώστε να εξελιχθούμε; Ποιες αλλαγές χρειάζεται να επιφέρουμε στο σώμα της κοινωνίας αλλά και στην προσωπική μας συμπεριφορά, ώστε να μην καταστρέφουμε ως άλλος Δίας οτιδήποτε μας βελτιώνει; Μια ρηξικέλευθη μετατόπιση θα έρθει μέσα από τη συνειδητοποίηση της νέας πραγματικότητας και των αιτημάτων της».

Η παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης», μια συμπαραγωγή του Θεάτρου Πορεία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, παίχτηκε το προηγούμενο καλοκαίρι στην Επίδαυρο αλλά και σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ωστόσο η παράσταση επιφυλάσσει εκπλήξεις ακόμα και για εκείνους που την έχουν δει.

«Ετσι ακριβώς, φέτος συνεχίζουμε την πορεία μας με παραστάσεις στην Αττική, στην Κρήτη και στην υπόλοιπη Ελλάδα αλλά και την Κύπρο. Η φετινή παράσταση, εκτός από ελάχιστες αντικαταστάσεις, διατηρεί τα περσινά δυναμικά χαρακτηριστικά της ενώ ταυτόχρονα δεν σταματάει να εξελίσσεται. Εξελίσσεται όμως, γύρω από έναν άξονα εμβάθυνσης που περισσότερο έχει να κάνει με την ομαλή ανάπτυξη ενός ζωντανού οργανισμού και λιγότερο με αλλαγές στα δομικά της χαρακτηριστικά. Το στοιχείο της ζωντανής μουσικής αλλά και της μουσικότητας του λόγου καθορίζουν και φέτος, σε μεγάλο βαθμό, τη δυναμική της παράστασης και διαμορφώνουν μαζί με τα εκφραστικά μέσα των ηθοποιών αλλά και τη συμβολή του αισθητικού πλαισίου (σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί), ένα παλλόμενο περιβάλλον, όπου αναδεικνύονται τα πρόσωπα μιας παλιάς, μα πάντα επίκαιρης ιστορίας: όργανα εκτελεστικά, καιροσκόποι σύμβουλοι, εθελόδουλοι που μεταφέρουν τελεσίγραφα μαζί με τους φύλακες- ακόλουθους που τους συνοδεύουν, προτάσσουν αμείλικτα, άλλοτε την τυφλή υπακοή στις αποφάσεις του Δία, άλλοτε την καταναγκαστική συστράτευση στους δόλιους σκοπούς του. Κάθε εκπρόσωπος της άρχουσας τάξης μαρτυρά, με την παρουσία του, τις σκοτεινές μεθόδους της ηγεμονίας και επιβεβαιώνει τον άσπλαχνο χαρακτήρα μιας αμείλικτης θεσμικής ιεραρχίας».

«Τη σκοτεινή διαδρομή των τακτικών του τυράννου αλλά και τη μαρτυρική προσπάθεια του Προμηθέα, παρακολουθούν οι Ωκεανίδες. Αναζητούν τον ψυχικά πυρακτωμένο προφήτη, στον τόπο της καθήλωσης και αφουγκράζονται τους λογισμούς του. Αναρωτιούνται πού οδηγεί ο μόχθος για αλλαγή όταν πληρώνεται με τόσο βαριά ποινή. Οργίζονται μπροστά στον καιροσκοπισμό του Ωκεανού και συνειδητοποιούν, σταδιακά, τους αυθαίρετους βρυχηθμούς της εξουσίας. Αντικρύζουν, τέλος, το οιστρήλατο σώμα της Ιούς και συντονίζονται με τους σπασμούς της τραγικής μοίρας της.

Το αναλώσιμο και βασανισμένο κορμί της, το κορμί που γίνεται βορά για τους αιμοβόρους πόθους του τυράννου, επισφραγίζει οριστικά, στην καρδιά τους, την αποκτήνωση του Δία. Οι τελεσίδικες προσταγές του Ερμή, το μόνο που κατορθώνουν είναι να προκαλέσουν περαιτέρω το θυμικό τους και να συντονίσουν αδιάσειστα, τη βούλησή τους, με τους στοχασμούς του Προμηθέα. Η τελική τους απόφαση, να κατακρημνιστούν μαζί του στα Τάρταρα, δηλώνει την συναισθηματική τους μετακίνηση, όπου με μια έκδηλη συγκίνηση, μεταστοιχειώνουν τον φόβο σε γενναιότητα.

Έχει φτάσει πια η στιγμή, που τα πυριφλεγή βέλη των προμηθεικών παρορμήσεων έχουν βρει τον στόχο τους. Ως φορέας μιας τελεσφόρας ενόρασης, ως κομιστής ενός ελπιδοφόρου οραματισμού, ο Προμηθέας ετοιμάζεται να πέσει στα Τάρταρα. Μια πτώση που διεγείρει αγέρωχα, ερεθίζει ακατάπαυστα και κλιμακώνει αποκαλυπτικά την σύγκρουση του αλύγιστου προφήτη με τον στυγνό και αδιάλλακτο τύραννο» καταλήγει ο Αρης Μπινιάρης.

Kατερίνα Πουλοπούλου, iefimerida, 13.6.2022

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων: https://poreiatheatre.com/plays/promh8eas-desmwths-2022/