Έχει μόλις τελειώσει την πρόβα του Labor, της νέας παράστασης στην οποία συμπρωταγωνιστεί με τον Στέλιο Μάινα και τον Ορέστη Χαλκιά και με περιμένει στο καμαρίνι του Θεάτρου Πορεία. Είναι ευδιάθετη και χαλαρή, παρά την κούραση, αλλά κυρίως την αϋπνία της. 

Τα τελευταία τρία χρόνια, από τότε δηλαδή που απέκτησε τον γιο της, η Ιωάννα Παππά έχει χάσει τον ύπνο της, κυριολεκτικά. «Είναι αναπόφευκτο, προσαρμόστηκα όμως γρήγορα -όχι και ανώδυνα- στον νέο αυτό τρόπο ζωής και δουλειάς». 

Αυτό που φρόντισε να μη χάσει είναι ο εαυτός της. «Δεν μπήκα σε ένα λούκι που να εξυπηρετεί μία ζωή και να ξεχάσω ό,τι ήμουν και ό,τι έκανα πριν γίνω μητέρα, γιατί αυτό το πράγμα αργά ή γρήγορα θα με έπνιγε. Προσπαθώ να παντρεύω τα πράγματα, ώστε να νιώθω καλά, ο εαυτός μου, σε κάθε νέα συνθήκη».

Η Ιωάννα Παππά συνεχίζει να είναι τρομερά δραστήρια και δημιουργική. Να μπαίνει από τη μία δουλειά στην άλλη, χωρίς ούτε έστω μικρά διαλείμματα, να συμμετέχει ακόμα και σε τρεις παραστάσεις μέσα σε μία σεζόν, να κάνει θέατρο και τηλεόραση ταυτόχρονα. Είναι ηθοποιός, μητέρα, σύζυγος, γυναίκα.

«Όλα αυτά μαζί δε συνδυάζονται, για να λέμε αλήθειες. Κάπως καταφέρνεις να τα φέρνεις βόλτα αν έχεις δίπλα σου ανθρώπους που εμπιστεύεσαι και είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν», αναφέρει σε κάποιο σημείο της συζήτησής μας. 

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που την έχω απέναντί μου. Έχουν περάσει πολλά, πάρα πολλά χρόνια από την πρώτη μας συνάντηση. Είναι όμως σαν να είναι η πρώτη φορά, γιατί την πετυχαίνω σε μία εντελώς διαφορετική φάση ζωής.

Αν το καλοσκεφτείς από την εποχή του Κλείσε τα μάτια, τη σειρά του Χριστόφορου Παπακαλιάτη που την έκανε γνωστή στο ευρύ κοινό, έχουν περάσει σχεδόν είκοσι χρόνια. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά για εκείνη, εκτός από το παρουσιαστικό της. Παραμένει η ίδια ερωτεύσιμη Χριστίνα με τα πυκνά, μακριά καστανόξανθα μαλλιά, τα μεγάλα, εκφραστικά μάτια και το μικροσκοπικό, αδύνατο κορμί. 

Κι αν εμφανισιακά ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει, υποκριτικά είναι εμφανές ότι διανύει την πιο ώριμη περίοδο της επαγγελματικής της διαδρομής, που μετρά αισίως 22 χρόνια. «Αλίμονό μου αν δεν είχα εξελιχθεί», λέει χαριτολογώντας.

«Τα τελευταία χρόνια, μπαινοβγαίνω στις ηλικίες και πλέον, μπορώ να στηρίξω ρόλους μεγαλύτερης ηλικίας, όχι μόνο επειδή έχω μεγαλώσει αλλά κυρίως γιατί υπάρχει εξέλιξη στην υποκριτική μου. Πέρυσι το καλοκαίρι έπαιξα τον Τειρεσία στις Βάκχες στην Επίδαυρο, φέτος θα υποδυθώ την Κλυταιμνήστρα στην Ιφιγένεια εν Αυλίδι».

Προς το παρόν, θα τη συναντήσεις να ερμηνεύει μία Γυναίκα, που έχει χάσει το βιολογικό της παιδί και βιώνει τη μητρότητα ξανά με τον πιο απόκοσμο, άρρωστο, βίαιο τρόπο.

Βάλε μας στο κλίμα της παράστασης Labor.

Είναι ένα θεατρικό θρίλερ της Ανθής Τσιρούκη σε σκηνοθεσία Έμιλυς Λουίζου, χωρίς ονόματα και χωρίς συγκεκριμένο χωροχρόνο. Βλέπουμε ένα παντρεμένο ζευγάρι πλαστικών χειρουργών, τον Άντρα και τη Γυναίκα, που ζουν απομονωμένοι από τον έξω κόσμο από τότε που πνίγηκε στη θάλασσα ο μικρός τους γιος. Μέχρι που εμφανίζεται στην πόρτα τους ένας νεαρός.

Είχε μόλις ένα ατύχημα και δε θυμάται ποιος είναι. Εκμεταλλεύονται την κατάστασή του, τον φιλοξενούν, τον περιθάλπουν και σιγά-σιγά αρχίζουν να παρεμβαίνουν στην εμφάνισή του με νυστέρι και ψαλίδι για να τον κάνουν δικό τους. Καθώς το πρόσωπό του αλλάζει, γίνεται το παιδί που είχαν και έχασαν.

Παράγουν δηλαδή ένα αντίτυπο;

Περισσότερο μία τερατογένεση θα έλεγα. Όταν το περιβάλλον δεν έχει να προσφέρει ζωή, ο Άντρας και η Γυναίκα ζουν σαν να είναι νεκροί μέσα σε μία ατελείωτη δυστυχία και πόνο, αποκομμένοι από την κοινωνία, χωρίς να επιτρέπουν στους εαυτούς τους να πάνε παρακάτω, τότε αυτό που γεννιέται είναι νεκρό. 

Τι συμβολίζει αυτή η παρέμβαση στην εξωτερική εμφάνιση;

Εμένα μου έφερε στο μυαλό τους γονείς που στον ερχομό ενός νέου πλάσματος ξεκινούν δειλά στην αρχή και με φόρα στη συνέχεια να προσπαθούν να περάσουν στο παιδί δικά τους χαρακτηριστικά, βιώματα, απωθημένα, θέλω, ανάγκες.

Μπορεί στο έργο η παρέμβαση να είναι στην εμφάνιση, ώστε ο νεαρός να καταλήξει να μοιάζει με τον χαμένο τους γιο, στην πραγματική ζωή η αντιστοιχία γίνεται στην παρέμβαση της προσωπικότητας του παιδιού. Είναι μία ιστορία που μιλάει για ανθρώπινα πράγματα, τα παρουσιάζει όμως με έναν τρομακτικά απόκοσμο τρόπο. 

Πώς σε προβληματίζει σε προσωπικό επίπεδο η συγκεκριμένη ιστορία;

Μπήκα στη διαδικασία να αισθανθώ έναν άνθρωπο, μία γυναίκα που έχει αποκοπεί από κάθε είδος συναισθήματος και ξαφνικά αρχίζει να της ενεργοποιείται πολύ έντονα και απρόσμενα εκείνο της μητρότητας. Ερήμην, όμως.

Φροντίζει τον νεαρό σαν να είναι δικό της παιδί και φτιάχνει ένα ψέμα μέσα στο οποίο θα ζήσει μέχρι τη συνειδητοποίηση ότι το τραύμα είναι ακόμα εκεί, η πληγή θα είναι αιώνια ανοιχτή, όπως και η δυστυχία της. Αυτό το κλειστό σύστημα δεν μπορεί να παράξει ποτέ κάτι γόνιμο και ένας τέτοιος γονιός δεν έχει να προσφέρει κάτι καλό όχι στο παιδί, αλλά ούτε στον εαυτό του. 

Συγκινούμαι με την απογοήτευση και την απόγνωση αυτής της Γυναίκας και του Άντρα της. Η ισχυρή ματαίωση που βιώνουν με κάνει να συνειδητοποιώ ότι όταν συμβεί κάτι τετελεσμένο μπορεί να σου γκρεμίσει όλο σου τον κόσμο, να σε κάνει ξένο στον ίδιο σου τον εαυτό.

Φοβάσαι μην ξεπεράσεις τα όρια, χωρίς να το καταλάβεις, και αρχίσεις να παρεμβαίνεις στην προσωπικότητα του δικού σου παιδιού;

Δε φοβάμαι, προβληματίζομαι για την ευθύνη που έχω φέρνοντας στον κόσμο ένα πλάσμα που δεν το επέλεξε να έρθει στη ζωή, εγώ το επέλεξα για εκείνο. Και εγώ και ο σύζυγός μου, δε θέλουμε να μεγαλώσουμε ένα παιδί που θα γίνει αντίγραφο του εαυτού μας.

Τα όρια εύκολα ξεπερνιούνται, αλλά το δουλεύουμε πολύ ο καθένας με τον εαυτό του και οι δύο μαζί. Προσπαθώ να παρατηρώ πολύ τον γιο μου, να τον διαβάζω. Ναι, είναι 3 ετών, αλλά έχει ήδη αρχίσει να διαμορφώνει τη δική του προσωπικότητα και θέλω τα βιώματά του να είναι όσο πιο χαρούμενα και υγιή γίνεται.

Τι μητέρα θέλεις να γίνεις για τον γιο σου;

Χρήσιμη. Θέλω να τον βοηθήσω να γίνει ένας άνθρωπος που θα νιώθει ελεύθερος, παράλληλα όμως θα καταλαβαίνει τα όριά του. Θέλω να χτίσω μία σχέση εμπιστοσύνης μαζί του από τώρα που είναι μικρούλης, που θα εξαλείφει κάθε φόβο και ντροπή, ώστε να μπορώ να έχω, όχι τον έλεγχο, αλλά την επίγνωση του τι του συμβαίνει. Αυτό δεν κερδίζεται καταπιέζοντας το παιδί, αλλά δίνοντάς του τον χώρο και τον χρόνο να ξεδιπλωθεί.

Η επιθυμία να γίνεις μητέρα υπήρχε από πάντα;

Ναι, υπήρχε, αλλά δεν μπήκα στη διαδικασία του πρέπει να κάνω ένα παιδί. Έκανα το παιδί μου όταν το ήθελα, όταν βρισκόμουν σε μία ευοίωνη στιγμή και σχέση με έναν άνθρωπο που είναι ο άνθρωπος μου. 

Θέλεις να πεις ότι δεν ήταν στόχος ζωής η μητρότητα.

Σωστά, δεν ήταν αυτοσκοπός. Μία κίνηση για να αισθανθώ πλήρης. Ολοκληρωμένη θα ένιωθα και χωρίς να έχω φέρει στον κόσμο ένα παιδί.

Έγινες μητέρα μετά τα 40 και αν θυμάμαι καλά επικρίθηκες γι’ αυτό. Ότι και καλά ήσουν μεγάλη για να κάνεις παιδί. 

Ειλικρινά, τι συζητάμε όταν το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί και πλέον ένας άνθρωπος ζει μέχρι τα 80 και τα 85; Γιατί να είναι απαγορευτικό για μία γυναίκα να γίνει μητέρα μετά τα 40; Και τέλος πάντων, ποιον αφορά, εκτός από το ζευγάρι;

Είναι όλο και περισσότερες οι γυναίκες που μπαίνουν στη διαδικασία της μητρότητας σε μεγαλύτερη ηλικία και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό, από τη στιγμή που δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία του μωρού και της γυναίκας. Ας αφήσουμε τις απαγορεύσεις. Αγάπη πρέπει να υπάρχει, πρώτα και πάνω από όλα.

Πώς και δε σε βλέπουμε φέτος στην τηλεόραση; 

Σκοπός μου δεν ήταν και δεν είναι να κάνω κάθε χρόνο τηλεόραση, κάτι που νομίζω ότι φαίνεται από την πορεία μου. Αντιθέτως, το θέατρο ήταν και είναι η προτεραιότητά μου.

Είμαι πολύ ενεργή θεατρικά και βασικά, είναι όλα θέμα προγραμματισμού. Όταν για παράδειγμα έχω κλείσει τρεις παραστάσεις σε μία σεζόν, δε διαθέτω τον χρόνο για να ενταχθώ στο καστ μίας σειράς, πόσω μάλλον τώρα, που έχω και το παιδί.

Από την άλλη, αν προκύψει κάτι που μου ταιριάζει και ρεαλιστικά μπορεί να συνδυαστεί με όλα τα υπόλοιπα, θα το κάνω. Αν δω ένα καλό σενάριο και μία καλή εκτέλεση θα πω «αχ, εδώ θα ήθελα να είμαι». Κάπως έτσι, συμμετείχα πέρυσι στην Έξαψη στο Mega, όπου πέρασα πολύ όμορφα.

Το θέατρο είναι η προτεραιότητα σου, αλλά από την τηλεόραση έγινες γνωστή.

Υπάρχει άλλος τρόπος; (γελάει). Πέρα από την πλάκα, ένας ηθοποιός, ανεξαρτήτως πόσο μεγάλο ταλέντο είναι, μόνο μέσα από την τηλεόραση μπορεί να γίνει γνωστός στο ευρύ κοινό. Το βλέπουμε να συμβαίνει και τώρα με όλη αυτή την άνθιση της καλής μυθοπλασίας.

Υπάρχουν παραδείγματα αξιόλογων θεατρικών ηθοποιών που το ταλέντο τους μόλις συστήθηκε στον κόσμο, μέσα από τη δημοφιλία και την επιτυχία που γνωρίζουν οι σειρές στις οποίες παίζουν.

Ανέφερες προηγουμένως ότι ένα καλό σενάριο θα σε κάνει να πεις το «ναι». Το Κλείσε τα μάτια του Χριστόφορου Παπακαλιάτη φαντάζομαι ήταν μία τέτοια περίπτωση. Τι άλλο ήταν;

Πολλά θα μπορούσα να σου πω, αλλά για μένα ήταν μία τρελή παρέα που έδεσε και κάπως έτσι, η επιτυχία της σειράς ήταν μονόδρομος. Μία συνάντηση ανθρώπων με τρομερή χημεία, με τους οποίους θα ήθελα να συναντηθούμε ξανά κάποια στιγμή σε κάποιο άλλο πρότζεκτ. Μεμονωμένα με κάποιους έχω ξαναδουλέψει, αλλά με όλους μαζί ποτέ. Θα το ήθελα πολύ αυτό.

Καταλάβαινες τότε το γκελ που έκανες στο κοινό; Για τα έφηβα κορίτσια ήσουν η νεαρή γυναίκα που θα ήθελαν να γίνουν και για τα έφηβα αγόρια ερωτική φαντασίωση.

Δεν είχα ιδέα και δεν το λέω έτσι. Ίσως, γιατί δεν είχα αυτή την αίσθηση της σέξι γυναίκας για τον εαυτό μου. Ήμουν ένα φρέσκο πρόσωπο, που μου πήγαινε ο ρόλος που έπαιζα και είχα τον Χριστόφορο και τους άλλους συνσκηνοθέτες να με αναδεικνύουν μέσα από τη ματιά τους.

Επίσης, είχαμε πολύ ωραίο ταίριασμα με τον Χριστόφορο. Προκαλούσαμε συναισθήματα στον κόσμο. Μέχρι εκεί, έβλεπα τότε. 

Παράλληλα, αντιλαμβανόμουν την τηλεόραση σαν τον κινηματογράφο. Μετά κατάλαβα ότι δεν έχει την απόσταση του σινεμά. Όταν παίζεις στην τηλεόραση μπαίνεις πάρα πολύ στη ζωή του θεατή, στο σπίτι του, γίνεσαι κομμάτι της καθημερινότητάς του και αυτό ενέχει παγίδες.

Δεν πειράζει όμως γιατί με πέτυχε στα χρόνια της αθωότητας, που τολμάς περισσότερο, εκτίθεσαι περισσότερο χωρίς δεύτερες σκέψεις. 

Διακρίνω μία γλυκιά νοσταλγία για εκείνα τα χρόνια, της αθωότητας όπως τα αποκαλείς.

Πάντα θα ανατρέχω και θα νοσταλγώ με αγάπη τα χρόνια της αθωότητας. Έτσι μου αρέσει να τα αποκαλώ. Κράτησαν μέχρι τα 30. Μετά, μπήκα σε μία άλλη φάση ζωής.

Ξεκίνησε η ενηλικίωση μου, που προέκυψε όχι από γεγονότα, αλλά από την αλλαγή της δεκαετίας. Άρχισε να φεύγει ο αυθορμητισμός, η ανεμελιά, ακόμα και η παιδικότητα. Ξεκίνησα όμως σιγά-σιγά να πατάω πιο γερά στα πόδια μου σαν άνθρωπος, γυναίκα, επαγγελματίας. 

Όσο προχωράς ηλικιακά κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις.

Έτσι είναι, αλλά κοίτα να δεις τι συμβαίνει: ενώ θα υπάρξουν μεγαλώνοντας στιγμές ομορφιάς και ευτυχίας, δε θα είσαι ξανά ποτέ αυτό που ήσουν όταν ήσουν μικρός. Οι πρώτες δύο δεκαετίες νομίζω είναι τα πιο αγαπημένα χρόνια, εκείνα που ανατρέχουμε και λέμε «κοίτα ρε συ τι ωραία που ζήσαμε τότε». Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει σε εμένα.

Πώς ήταν εκείνα τα χρόνια; Πώς ήσουν ως παιδί και μετέπειτα, ως έφηβη;

Τα παιδικά μου χρόνια ήταν πολύ όμορφα. Οι αναμνήσεις μου αφορούν κυρίως παιχνίδια και βόλτες στη φύση, τη θάλασσα, την εξοχή, αλλά και τις θεατρικές, παιδικές παραστάσεις που πηγαίναμε και βλέπαμε με το σχολείο και αγαπούσα τόσο πολύ. Ήμουν ανοιχτό, χαρούμενο παιδί.

Στην εφηβεία όμως σκοτείνιασα. Πέρασα δύσκολα, κλείστηκα στον εαυτό μου και άρχισα να βγαίνω στο φως όταν πέρασα στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης.

Έχεις αναμνήσεις από τη Βοστόνη, όπου γεννήθηκες;

Όχι, ήμουν μόλις 7 μηνών όταν ήρθαμε οικογενειακώς στην Αθήνα. Μεγάλωσα στους Αγίους Αναργύρους και εδώ και μία δεκαετία και κάτι μένω στα Εξάρχεια. Έχω κολλήσει με τη γειτονιά και την ευρύτερη περιοχή του κέντρου, γιατί μου προσφέρει ευκολία στις μετακινήσεις, μιας και όλα τα θέατρα είναι εκεί και κοντά στο σπίτι μου.

Κολλάς γενικότερα με πράγματα και καταστάσεις;

Όχι. Κολλάω όμως με κάτι που δε γίνεται, ενώ θέλω να γίνει. Είμαι τρομερά επίμονη στο να πετυχαίνω αυτά που επιθυμώ. Γενικά, δε θέλω να με καθηλώνω και δεν επιτρέπω να με καθηλώνουν. Δεν είναι πάντα εύκολο. Το δουλεύω.

Τι άλλο δε θέλεις;

Να μπω σε ένα λούκι που να εξυπηρετεί μία ζωή και να ξεχάσω ό,τι ήμουν και ό,τι έκανα πριν για παράδειγμα γίνω μητέρα, γιατί αυτό το πράγμα αργά ή γρήγορα θα με πνίξει. Προσπαθώ να παντρεύω τα πράγματα, ώστε να νιώθω καλά, ο εαυτός μου, σε κάθε νέα συνθήκη.

Χριστίνα Φαραζή, Oneman, 9.5.2022

Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων: Labor