Ο Μ. Καραγάτσης ήταν ίσως ο διηγηματογράφος και μυθιστοριογράφος της γενιάς του ’30 που ασχολήθηκε περισσότερο από όλους με την ιστορία. Έγραψε την «Ιστορία των Ελλήνων», ενώ επιχείρησε να κάνει μια σύνθεση με τον τίτλο «Ο κόσμος που πεθαίνει», η οποία θα περιλάμβανε 10 βιβλία με θέμα την ιστορία μιας οικογένειας από το 1821 ως τη σύγχρονη εποχή. Τελικά έγραψε μόνο τρία, «Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», «Αίμα χαμένο και κερδισμένο» και τα «Στερνά του Μίχαλου», όπου εκθέτει και τις πολιτικές του απόψεις. Τον «Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου» επέλεξε να μεταφέρει στο θέατρο ο εγγονός του, Δημήτρης Τάρλοου, με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Η παράσταση θα ανέβαινε στο Εθνικό Θέατρο τον περασμένο χειμώνα, όμως λόγω καραντίνας παρουσιάστηκε μόνο σε live streaming και τώρα περιμένουμε να τη δούμε ζωντανά στη σκηνή του Πορεία από τις 10 Δεκεμβρίου.
Το μυθιστόρημα, που βασίζεται στη ζωή του προ-προπάππου του Καραγάτση, του Μίχαλου Ρούσση (Γιώργος Χριστοδούλου), πραγματικό πρόσωπο του αγώνα, ο οποίος έζησε πολλές περιπέτειες, συνδέθηκε με τον Γέρο του Μοριά και αλλαξοπίστησε προκειμένου να σωθεί. Πρόκειται για μια ιστορία που καθρεφτίζει οικεία κακά, όχι μόνον παραδεδομένα ήθη και αξίες, αλλά την ατομική και κοινωνική ευθύνη των ανθρώπων. Εικονογραφεί πολλά πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης, όπως ο Μακρυγιάννης (Δημήτρης Μπίτος), ο Κολοκοτρώνης (Δημήτρης Ήμελλος), ο Παπαφλέσσας (Θανάσης Δόβρης), ο Μουσταφάμπεης (Χρήστος Μαλάκης) και ο Όθωνας (Κώστας Βασαρδάνης), χωρίς όμως να αγιοποιεί κανέναν. «Ο κεντρικός ήρωας συγκεντρώνει όλα τα κουσούρια και όλες τις αρετές της φυλής μας», έχει πει στο «α» ο Δημήτρης Τάρλοου, ενώ το έργο, «χωρίς να απομυθοποιεί την Επανάσταση, θέτει θέματα που μας αφορούν, προσπαθεί να φωτίσει σκοτεινές παραμέτρους της και παράλληλα επαναφέρει τους ήρωες της Επανάστασης, που τους έχουμε μυθοποιήσει, στην ανθρώπινή τους διάσταση».
Ο Θανάσης Τριαρίδης, που υπογράφει τη θεατρική διασκευή, μιλώντας για την αξία του έργου του Καραγάτση και τη δυσκολία του εγχειρήματος έχει δηλώσει: «Ήθελα το κείμενο να είναι “Καραγάτσης” και συνάμα να είναι και “εγώ”. Το γεγονός ότι δεν έχουμε ένα μεγάλο βιβλίο για το ’21 οφείλεται στο ότι πήραμε τους ήρωες και τους κάναμε σχολική εικονογραφία. Άπαξ και το κάνεις αυτό, καταστρέφεις τη δύναμη της αφηγηματικότητας». Ο Δημήτρης Τάρλοου διάβασε προσεκτικά πίσω από τις γραμμές του κειμένου και ανέδειξε με τη σκηνοθεσία του τον τρόπο με τον οποίο ο Καραγάτσης μεταχειρίστηκε το θέμα από την πλευρά ενός αντιήρωα.
Αυτό το αφηγηματικό εργαλείο αξιοποίησε θαυμάσια στην παράσταση που είδαμε σε streaming τον περασμένο Φεβρουάριο και αδημονούμε να δούμε, πλέον, ζωντανά. Πολύ καλά δεμένο είναι το ανσάμπλ των ηθοποιών, το οποίο συμπληρώνουν οι: Βίκυ Κατσίκα, Λεωνή Ξεροβάσιλα, Ξανθή Γεωργίου, Γιώργος Μπινιάρης, Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Αρετή Πασχάλη, Δημήτρης Καπουράνης, Μελισσάνθη Ρεγκούκου. Το ωραίο σκηνικό φιλοτέχνησε η Θάλεια Μέλισσα, τα κοστούμια εποχής ο Αλέξανδρος Γαρνάβος και η Τζίνα Ηλιοπούλου, τους φυσικούς φωτισμούς ο Αλέκος Αναστασίου και την ατμοσφαιρική μουσική που ερμηνεύεται ζωντανά ο Άγγελος Τριανταφύλλου.
Μαρία Κρύου, Αθηνόραμα, 5.12.2021
