Την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου έκανε πρεμιέρα η –αναβλημένη- παράσταση «Η νύχτα της ιγκουάνα» στο θέατρο Πορεία.
Το σχεδόν άγνωστο -στο εγχώριο θεατρικό κοινό- έργο κανονικά ήταν ν’ ανέβει την άνοιξη του 2020 αλλά λόγω της πανδημίας κατόρθωσε τώρα να δει το φως της σκηνής. Η σκηνοθέτης της παράστασης Μαρία Μαγκανάρη που μετράει ήδη μια δεκαετία στον χώρο, υπογράφει και τη μετάφραση του κειμένου. Το τρίπρακτο έργο του Tennessee Williams συμπυκνώνει σε μια παράσταση 100’ (χωρίς διάλειμμα), αναδεικνύοντας την μεξικανική κουλτούρα του έργου και αξιοποιώντας τους συμβολισμούς και τις σεξουαλικές προεκτάσεις που αυτό παίρνει. Στην σκηνή βλέπουμε τους ηθοποιούς: Μαρία Κεχαγιόγλου, Ιωάννη Παπαζήση, Σύρμω Κεκέ, Γιώργο Μπινιάρη, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Πέτρο Μάλαμα και Βίκυ Κατσίκα.
Υπόθεση: Σ' έναν απομακρυσμένο λόφο κάπου στο Μεξικό, το ξενοδοχείο της υπερσεξουαλικής Μαξίν,“Costa Verde”, θα γίνει το καταφύγιο κάποιων περιπλανώμενων ψυχών: ενός αποσχηματισμένου ιερέα -νυν ξεναγού- και μιας ζωγράφου που συνοδεύει τον υπέργηρο ποιητή παππού της. Για λιγότερο από εικοσιτέσσερις ώρες παρακολουθούμε τους ήρωες του έργου να έρχονται αντιμέτωποι με τα ζωτικά τους ψεύδη σχετικά με τη Ζωή, τη Θρησκεία, την Αγάπη, ενώ παράλληλα προσπαθούν να βρουν παρηγοριά στην “καλοσύνη των ξένων”. Έργο γραμμένο το 1961, «Η Νύχτα της Ιγκουάνα» θεωρείται το τελευταίο μεγάλο έργο του Tennessee Williams. Κατά κάποιον τρόπο αποτελεί έναν λαμπρό και θλιμμένο επίλογο, καθώς συνοψίζει τους χαρακτήρες και τις αγαπημένες θεματικές όλου του έργου του: μοναξιά και πρόσκαιρες συνευρέσεις, καταπιεσμένη σεξουαλικότητα και ενοχές, αμαρτία και Θεός, το δίπολο σώμα- ψυχή, η μνήμη που βασανίζει, τα παιδικά τραύματα και οι ψυχικές ασθένειες, ο κοινωνικός κανιβαλισμός, οι εξαρτήσεις.
Η νύχτα της ιγκουάνα στη χώρα μας
Το «προβληματικό» έργο του Williams, Η νύχτα της ιγκούανα έχει παρουσιαστεί ελάχιστα στη χώρα μας, ακολουθώντας μια ίσως παραγνωρισμένη πορεία. Στην Αθήνα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1964 από τον Κάρολο Κουν και το Θέατρο Τέχνης, τρία μόλις χρόνια από την πρεμιέρα του έργου στο Broadway. Από κρατική σκηνή, το μοναδικό ανέβασμα ήταν το 1991 (40 παραστάσεις, 17.131 θεατές) σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά για το ΚΘΒΕ (μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης) με τους Φιλαρέτη Κομνηνού, Νίκο Σεργιανόπουλο, Σοφία Φιλιππίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Κώστα Ματσακά, Ιεροκλή Μιχαηλίδη, Θοδωρή Αθερίδη κ.ά.. Το πιο πρόσφατο ανέβασμα του έργου έγινε από την Εταιρεία Θεάτρου Υπερίων και τον Αλέξανδρο Κοέν, στο Θέατρο Αργώ (μετάφραση: Αλέξανδρος Κοέν) το 2012 με πρωταγωνιστές τους Κερασία Σαμαρά, Βασίλη Μπισμπίκη, Νεκταρία Γιαννουδάκη, Νίκο Κάπιο, Ιωάννα Αγγελίδη και Εύη Νταλούκα. Ο μεταφραστής- σκηνοθέτης Κοέν έχει δείξει ένα παραγωγικό ενδιαφέρον για το ανέβασμα παραγνωρισμένων έργων των μεγάλων συγγραφέων, αφού είχε ανεβάσει και το Όχι γι αηδόνια του Williams, στο μοναδικό του ανέβασμα στη χώρα μας. Το συγκεκριμένο έργο, είχε επισημάνει όταν ήταν εν ζωή ο συγγραφέας να μην παρασταθεί για μισό αιώνα, όπως κι έγινε, αφού πρώτη φορά ανέβηκε στην Αμερική το 1999. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο Η νύχτα της ιγκουάνα κυκλοφορεί μόνο στη μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ (Ηριδανός, 2008), που δεν έχει δοκιμαστεί σκηνικά έως τώρα.
Η παράσταση
Η Μαρία Μαγκανάρη ήταν μια έκπληξη στο ρεπερτόριο του Πορεία, όπως έκπληξη ήταν κι η επιλογή ενός άγνωστου και για πολλούς αδύναμου θεατρικού έργου του Tennessee Williams (προσωπικό μου αγαπημένο). Μετέφρασε και φαίνεται πως μελέτησε πολύ το έργο και ειδικότερα τους χαρακτήρες και το πολιτισμικό τους πλαίσιο, ανεβάζοντας μια παράσταση που αναδεικνύει την μεξικανική κουλτούρα, χαρακτήρες στο μεταίχμιο πραγματικότητας και φαντασίας, υπερσεξουαλικούς και σε συμφωνία με τους φόβους τους. Στη διασκευή της περιορίζει την πλοκή του έργου σε 8 πρόσωπα και… 3 στοιχεία, υποδυόμενα από 7 ηθοποιούς. Να αναφέρουμε πως η επόμενη δουλειά της σκηνοθέτιδος θα είναι ο Ματωμένος Γάμος στο Εθνικό Θέατρο μέσα στη σεζόν.
Τα σκηνικά της Τίνας Τζόκα μας μεταφέρουν στο Costa Verde, το ετεροτοπικό ξενοδοχείο στο Μεξικό. Πάγκοι, αιώρα, νεκρικές μεξικανικές μάσκες, λουλούδια, φολκλόρ στοιχεία. Χωρίς να έχουμε κάποιο βαρύ πλαστικό σκηνικό, δινόταν μια καθαρή εικόνα του σκηνικού περιβάλλοντος του έργου.
Η σκηνοθέτης δούλεψε με πολύ διεισδυτική ματιά πάνω στη δραματουργία, δίνοντας βάση στο κείμενο και στο πολιτισμικό του πλαίσιο. Αφήνοντας στο φαντασιακό του κοινού, την ιγκουάνα, δίνει χώρο στην άγρια σεξουαλικότητα, τις κοινωνικές ετερότητες και στη μεταφυσική διάσταση του έργου. Σε διάφορες σκηνές της παράστασης, βάζει εμβόλιμες «μεταφυσικές εικόνες», με τα Στοιχειά, τους νεκρούς των ηρώων. Οι εικόνες που συνέθεσε αξιοποίησαν τις σκηνικές οδηγίες του συγγραφέα, και τις εσωτερικές πληγές των ηρώων, θυμίζοντας τους συμβολικούς πίνακες του Gauguin (βλέπε τον «Manao Tupapau/Πνεύμα του νεκρού», πίνακας του 1892). Τα γυμνά σώματα που αφήνονται στο θάνατο με την ίδια παθητικότητα που αφήνονται στην ηδονή, επιστρέφουν στη ζωηρή φαντασία των χαρακτήρων και δίνονται ως σκηνικές εικόνες στο θεατή.
Ο θίασος
Στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μαξίν Φωλκ, συναντάμε την Μαρία Κεχαγιόγλου. Η έμπειρη ηθοποιός υποδύεται την μεσήλικα και αισθησιακή ιδιοκτήτρια του Costa Verde, με μια έντονη σκηνική ενέργεια και μια αμφίεση που παραπέμπει σε γυναίκα του δρόμου. Αφήνεται στα πάθη και στις επιθυμίες της, ενώ την βλέπουμε να ερωτοτροπεί τόσο με τον Σάννον όσο και με τους εργάτες της. Τον Σάννον ερμηνεύει ο Ιωάννης Παπαζήσης, δίνοντας έμφαση στο μετέωρο συναισθηματικό του υπόβαθρο. Η ηθοποιός που ξεχωρίσαμε στην παράσταση είναι η Σύρμω Κεκέ, ερμηνεύοντας τη Χάννα, μια γεροντοκόρη με ευαισθησία και λυρισμό. Ο ρόλος της Χάννα εντάσσεται σ’ εκείνους τους Tennessee που προτιμούν τη μαγεία από το ρεαλισμό, που αντιστέκονται στις σαρκικές απολαύσεις εξαιτίας των υψηλών τους ιδανικών. Η μη ολοκληρωμένη ερωτική της σχέση με τον Σάννον φέρνει στο νου, το αντίστοιχο ειδύλλιο στο επιτυχημένο έργο Καλοκαίρι και Καταχνιά. Πλάι της, ο Γιώργος Μπινιάρης υποδύεται εξαιρετικά τον γέρο ποιητή Τζόναθαν Κρόφιθ. Τέλος, συμπληρώνουν ιδανικά για τη συνθήκη της παράστασης τη διανομή, η Δήμητρα Βλαγκοπούλου, η Βίκυ Κατσίκα κι ο Πέτρος Μάλαμας.
Επιλογικά, η παράσταση της Μαρίας Μαγκανάρη είχε στη διάθεσή της ένα αναγνωρισμένο αλλά με αρκετές χωλότητες θεατρικό έργο και δημιούργησε μια παράσταση 1μιση ώρας που έρεε με φυσικότητα ακόμη κι όταν αναπαριστούσε μεταφυσικές ή ονειρικές εικόνες. Αξίζουν εύσημα στην σκηνοθέτιδα και μόνο για την επιλογή του έργου, που διαφοροποιείται από τη μακρά παράδοση ανεβασμάτων Γυάλινου Κόσμου και Λεωφορείο ο Πόθος. Χωρίς να είναι μια παράσταση αξιώσεων, αναδεικνύει το κείμενο που έχει στα χέρια της, και καταθέτει μια καθαρή αισθητική πρόταση που όσο μακρινή κι αν φαίνεται (Μεξικό τη δεκαετία του ’40), άλλο τόσο κοντινή μπορεί να είναι, ειδικά στο κομμάτι της σεξουαλικής αποπλάνησης ανηλίκου από τον Σάννον.
Υ.Γ. Βλέπουμε με θετικό μάτι, πως όλοι οι συντελεστές στο τεχνικό-δημιουργικό κομμάτι είναι γυναίκες και μάλιστα σε μια επιχορηγούμενη παράσταση από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Αναστάσης Πινακουλάκης, 2.11.2021, texnes-plus.gr
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων:
