Στις 19 .9 .2021 επισκέφτηκα τον επιβλητικό χώρο του Ηρωδείου για να απολαύσω αυτό το μοναδικό Αισχυλικό έργο «Ο Προμηθέας Δεσμώτης» από το θέατρο Πορεία. «Ο Προμηθέας Δεσμώτης», η συνταρακτική τραγωδία του Αισχύλου, παρουσιάστηκε σε καλοκαιρινή περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, σε μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα και σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, με ένα δυνατό επιτελείο πρωταγωνιστών και τον Γιάννη Στάνκογλου στον ρόλο του Προμηθέα. Ο Γιάννης Στανκογλου ως Προμηθέας Δεσμώτης με την απίστευτα Νιτσεϊκή ερμηνεία του μαγνήτισε όλα τα βλέμματα του γεμάτου από κόσμο Ηρωδείου.
Desperadο, που σημαίνει ο απελπισμένος άνθρωπος, είναι η πρώτη λέξη που μου ήλθε στο νου, με το που αντίκρισα τον Αισχυλικό ήρωα Προμηθέα Τιτάνα, όταν πρωτοβγήκε στη σκηνή. Ο προμηθεϊκός ήρωας με τους χαλινούς και τις αλυσίδες έμοιαζε πιο πολύ από ποτέ στο σύγχρονο σκλαβωμένο από τη μοίρα άνθρωπο.
Ο ήλιος του μεσονυχτίου ήρθε και θρονιάστηκε για τα καλά πάνω από το Ηρώδειο. Η μουσική του Φώτη Σιώτα και οι χορογραφίες της Εύης Οικονόμου από την αρχή κάνουν αίσθηση. Τα εκμαγεία των προσώπων της Δήμητρας Καίσαρη αλλά και το επιμελημένο μακιγιάζ της Εύης Ζαφειροπούλου πραγματικά μας κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Όλοι οι συντελεστές της παραγωγής του θεάτρου Πορεία, συντείνουν σε αυτό το εξαίρετο αποτέλεσμα, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις αρχαίες τραγωδίες.
Ο πρωταγωνιστής του έργου, ο Γιάννης Στάνκογλου, συγκλονίζει με την μοναδική ερμηνεία του στο ρόλο του Προμηθέα Δεσμώτη. Εδώ, η προμηθεϊκή ανθρωπολογία στοχεύει στην ανθρώπινη οντολογία. Ο Προμηθέας γίνεται «ζώον θεούμενον», αμνός του Θεού προς θυσία. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον συνειρμό με τα λόγια του Παναγιώτη Νέλλα, σχετικά με την θεολογική διεύρυνση της ανθρώπινης οπτικής. Αντικρίζουμε έναν Προμηθέα προφήτη, που ξεσηκώνει το πλήθος εναντίον της Βίας και της Εξουσίας. Έναν Προμηθέα που προσφέρει σαν ύψιστο δώρο στον άνθρωπο τη φωτιά, έναν καινό, μεταμορφωμένο, αναγεννημένο πνευματικά άνθρωπο. Ο άνθρωπος με στραμμένα τα μάτια στα λάθη του παρελθόντος, μαθαίνει να προχωρά μέσα στις συνθήκες του παρόντος.
Η βία (Κωνσταντίνος Γεωργαλής) και το Κράτος (Άρης Μπινιάρης) ντυμένοι ευφυέστατα Ες-Ες , οδηγούν τον Προμηθέα σαν σκλαβωμένο ζώο στο θυσιαστήριο στο δικό του Άουσβιτς. Όμως ούτε ο Καύκασος, ούτε όλη η γη μπορεί να λυγίσει την ψυχή του Προμηθέα, αυτή είναι πανανθρώπινη, είναι ουράνια σμιλεμένη.
Η σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη με την σημαντική συνεισφορά της Δώρας Ξαγοράρη σε συνδυασμό με την θαυμάσια μουσική υπόκρουση του βιολοντσέλου από τον μουσικό επί σκηνής Νίκο Παπαϊωάννου είναι εντυπωσιακή. Τα σκηνικά της Μαγδαληνής Αυγερινού και τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα συντείνουν στην τραγικότητα του αλυσοδεμένου Προμηθέα εμπρός στην διαταγή του αμείλικτου Δία. Ο φωτισμός του Αλέκου Αναστασίου με την βοήθεια της Ναυσικάς Χριστοδουλάκου συντείνει στην δημιουργία του σκληρού Καυκάσιου σκηνικού. Καινοτομία αποτελεί η φωτεινή επιγραφή του κειμένου, όπου είχε πρόσβαση όλο το θέατρο, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα.
Ο Χορός, οι Ωκεανίδες σταγόνες, εντυπωσιάζουν με τις ερμηνευτικές μουσικοχορευτικές τους δεξιότητες. Σαν άλλες Αντιγόνες συμπάσχουν εμπρός στο βωμό. Μετουσιώνουν το πρωτότυπο κείμενο σε δράση εναρμονίζοντας τον ποιητικό λόγο με την έκφραση. Ο απρόθυμος, ρομποτικός σχεδόν Ήφαιστος (Δαυίδ Μαλτέζε) μάταια προσπαθεί να αλλάξει γνώμη και να ζητήσει άφεση για τον Προμηθέα. Το ίδιο και ο Ωκεανός (Αλέκος Συσσωβίτης). Και οι δυο καθηλώνουν με την ερμηνεία τους. Ιδιαίτερα εκκωφαντική είναι η περίπτωση της Ιώς (Ηρώ Μπέζου), που ερμηνεύει σαν πελώριο αλογάκι της Παναγίας έναν από τους δυσκολότερους ρόλους της παράστασης.
Ο πυλώνας του έργου «Προμηθέας Δεσμώτης» είναι ο διαρκής αγώνας κατά της δύναμης της εξουσίας, η οποία συμβολίζεται με τον Δία. Η ύβρις είναι ορατή σε σύσσωμο το έργο. Όμως, ο Προμηθέας ως αθάνατος, ως Τιτάνας δεν γίνεται να χαρακτηριστεί ως υβριστής. Η δική του ύβρις είναι η αμφισβήτηση της εξουσίας του Δία, δηλαδή η ανατροπή της τάξεως και η προσμονή της αποκάλυψης.
Το κλείσιμο του έργου πραγματοποιήθηκε με το κάλεσμα του κόσμου να έρθουν επί σκηνής οι ηθοποιοί για πέμπτη φορά, για να κερδίσουν το πιο δυνατό χειροκρότημα, που είναι το επιστέγασμα όλης αυτής της μοναδικής εμπειρίας. Εύγε στον οραματιστή σκηνοθέτη Μπινιάρη και στο θέατρο ΠΟΡΕΙΑ για την έξοχη αυτή παράσταση , που μας δείχνει της ζωής την πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε. Όλοι οι συντελεστές δούλεψαν με πάθος και επιμονή για να απολαύσουμε εμείς αυτό το μοναδικό αποτέλεσμα. Είθε να υπάρξουν κι άλλες τέτοιες μοναδικές παραστάσεις στο μέλλον.
Χρύσα Νικολάκη, maxmag.gr, 25.9.2021
