Κάθε φορά που πρόκειται να παρακολουθήσω παράσταση αρχαίας τραγωδίας με διακατέχει ένα αίσθημα αμηχανίας: «Τι παραπάνω έχει να μας προσφέρει ακόμη ένα ανέβασμα του Προμηθέα, της Αντιγόνης, της Μήδειας; Τι καινούργιο έχει να παρουσιάσει ο εκάστοτε σκηνοθέτης που δεν έχουμε ήδη δει; Πού σταματά το καλλιτεχνικό στοίχημα και πού ξεκινά η αναμάσηση του αρχαίου δράματος ως μία -σχεδόν ψυχαναγκαστική- τελετουργία που οφείλουμε στους εαυτούς μας ως φόρο τιμής στους αρχαίους ημών προγόνους;».
Στις 24 Ιουλίου, Σάββατο, στο υπαίθριο θέατρο της ΕΗΜ, μας δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την παράσταση του θεάτρου «Πορεία» Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη με τον Γιάννη Στάνκογλου στον ρόλο του Προμηθέα.
Καλλιτεχνικές δουλειές όπως αυτή έρχονται να επιβεβαιώσουν την αναγκαιότητα και την διαχρονικότητα του αρχαίου δράματος. Η εξαιρετική μετάφραση κειμένου του Γιώργου Μπλάνα και η εύστοχη σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη λειτουργούν ως άριστη βάση πάνω στην οποία «χτίστηκε» μία παράσταση η οποία ισορροπεί δεξιοτεχνικά ανάμεσα στην πιστότητα στο αρχαίο έργο και στη νεωτερική ματιά. Όλα τα στοιχεία, από την επιβλητική μουσική του Φώτη Σιώτα έως τη χορογραφία της Εύης Οικονόμου και τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα δένουν αρμονικά.
Ο επαναστάτης Τιτάνας, ο ευεργέτης των ανθρώπων, ο πάσχων θεός, ο ανόητος σοφός, βρήκε στο πρόσωπο του Γιάννη Στάνκογλου τον ερμηνευτή που μπόρεσε να αποδώσει όλο το φάσμα των συναισθημάτων του καταδικασμένου Τιτάνα. Αλυσοδεμένος πάνω στον βράχο από τον απρόθυμο αλλά αναγκασμένο να υπακούσει Ήφαιστο, σε ένα επιβλητικό και ταυτόχρονα λιτό σκηνικό, χωρίς υπερβολές και ερμηνευτικές φανφάρες, ο Στάνκογλου κατάφερε να περάσει στο κοινό τον πόνο του αδικημένου επαναστάτη, τον φόβο, το θάρρος, την πεισματική αντίσταση στην αδικία της εξουσίας.
Ο ρόλος της αγελάδας Ιώς αποδίδεται με ένα έξυπνο και εύστοχο ενδυματολογικό τέχνασμα: ισορροπεί πάνω σε ξυλοπόδαρα, ντυμένη στα λευκά με κέρατα στο κεφάλι, μια εικόνα που παραπέμπει περισσότερο στον σκελετό του ζώου το οποίο υποδύεται. Η Ηρώ Μπέζου συμπληρώνει με την ερμηνεία της το άρτιο αποτέλεσμα του έργου, η κίνησή της σε συνδυασμό με τα ηχητικά εφέ προσδίδουν ένα απόκοσμο τόνο στο μαρτύριο της άτυχης κοπέλας, θύμα κι αυτή της εξουσίας του Δία.
Απέναντι στους τιμωρημένους από τον δυνάστη Δία, αντιπαραβάλλονται οι μορφές του Ωκεανού και του Ερμή, συμβιβασμένοι και υποταγμένοι στην εξουσία, συμβολίζουν τους πάντα πρόθυμους υποτελείς που η κάθε εποχή έχει να επιδείξει. Ο Αλέκος Συσσοβίτης και ο Ιωάννης Παπαζήσης στους αντίστοιχους ρόλους αποδίδουν με ιδιαίτερο τρόπο τους εκπροσώπους μιας παλαιάς γενιάς που εξυπηρετεί την υπάρχουσα τυραννία.
Όλο το έργο διέπεται από έναν έντονο ρυθμό και μουσικότητα. Ο Νίκος Παπαϊωάννου παίζει live, δίπλα στην σκηνή, το βιολοντσέλο και χειρίζεται τα ηχητικά effects που προσδίδουν ρυθμικότητα και ένταση σε όλο το έργο. Ενδεχομένως ο έντονος ήχος να θεωρηθεί υπερβολή από μερικούς αλλά, προσωπικά, θεωρώ ότι δίνει μια επιπλέον υποβλητικότητα στο έργο.
Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» είναι ένα έργο επαναστατικό. Είναι η αέναη κίνηση που φέρνει την αλλαγή, την προσπάθεια για απελευθέρωση από την παλαιά γενιά και την θεϊκή τυραννία. Συμβολίζει την ανάγκη για θέσπιση μιας νέας δημοκρατική τάξης. Η παράσταση κατάφερε να μείνει πιστή στα αρχικά νοήματα, ταυτόχρονα όμως με έναν τρόπο που κάνει τη σύνδεση με το παρόν κάτι παραπάνω από εμφανή. Όποιος είναι φορέας του καινούργιου, της αλλαγής, πάντα τιμωρείται. Όμως, όπως χαρακτηριστικά προαναγγέλλει ο ίδιος ο Προμηθέας: «το μέλλον δεν ανήκει στη βία, το μέλλον δεν ανήκει στην εξουσία. Στη λογική ανήκει».
Κλειώ Παππά, Πρωινά Νέα, 27.7.2021
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων:
