Πρόκειται αναμφισβήτητα για τον συλλογικό άθλο μιας ομάδας, που όμως κορυφώνεται σε δύο ανθρώπους: τον σκηνοθέτη Άρη Μπινιάρη και τον ηθοποιό Γιάννη Στάνκογλου, οι οποίοι καταφέρνουν έναν θρίαμβο επάνω σε αυτό το μοναδικό, ασύλληπτο αρχαίο δράμα του Αισχύλου και στην πολύ ωραία και σύγχρονης αισθητικής μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. 

Η γνωστή “σφιχτή” εικαστική φόρμα του Μπινιάρη, και το διαχρονικό απαρασάλευτο οπτικό και ηχητικό όραμά του βρίσκει το πιο γόνιμο και ιδανικό πεδίο για να στηθεί σε αυτό το εμπρηστικό, αρχέτυπο, κοσμογονικό και αναρχικό κείμενο του Αισχύλου, που σαν ατομική βόμβα ακτινοβολίζει με τον ραδιενεργό λόγο του κάθε μορφή δεσποτικής, τυραννικής και αυθαίρετης εξουσίας.

Ο πρωταγωνιστής Γιάννης Στάνκογλου στον ρόλο του Προμηθέα συμπληρώνει αυτή τη μυσταγωγία με ασύλληπτο τρόπο, μέσα από μία ερμηνεία ζωής, που κουβαλάει όλη τη δεινότητα και τη διανοητική, συναισθηματική και ψυχική υπεροχή του ηθοποιού στην καλύτερή του στιγμή.

Όλα τα φετιχιστικά στοιχεία του σκηνοθέτη που μετατρέπουν τις παραστάσεις του σε “θρησκευτικές τελετουργίες” δίνουν και εδώ το ηχηρό τους παρών: η σφιχτή εικαστική φόρμα, τα ιδιαίτερα κοστούμια, οι μάσκες και το βαρύ μακιγιάζ, ο μινιμαλισμός και ο μοντερνισμός, ο ήχος και η μουσική ως βασικά συστατικά της ίδιας της παράστασης κατά παρόμοιο τρόπο που τα εκκλησιαστικά όργανα παίζουν σημαντικό ρόλο στις θρησκευτικές λειτουργίες πολλών δογμάτων και οι συνεχείς επαναλήψεις σημαντικών σημείων του κειμένου.

Ο Μπινιάρης είναι ο σκηνοθέτης-μαέστρος που δημιουργώντας ένα εσωτερικό ρυθμό, ένα περίεργο και τόσο χαρακτηριστικό “λιμπρέτο ” μέσα από τη μετρική διάσπαση και επανασύνδεση του κειμένου, τους βρυχηθμούς, τους λαρυγγισμούς, τους ψίθυρους και τον σφικτό εικαστικό φορμαλισμό προσδίδει πάντα στις δουλειές του ένα απόκοσμο μυστικισμό, που ταιριάζει γάντι στο συγκεκριμένο κοσμογονικό κείμενο. Είναι τόσο ξεχωριστό, τόσο αναγνωρίσιμο και τόσο ιδιαίτερο το καλλιτεχνικό αποτύπωμα του σκηνοθέτη, που δικαίως αναρριχήθηκε αστραπιαία και σε νεαρή ηλικία σε έναν από τους σημαντικότερους της γενιάς του.Έτσι λοιπόν και σε αυτή την παράσταση ο Μπινιάρης μας μετατρέπει σε πειθήνιους μύστες αυτής της ιδιαίτερης θεατρικής, σχεδόν λατρευτικής τελετουργίας που στήνει για ακόμα μία φορά με τα προσωπικά του φετίχ, μετατρέποντας την παράσταση, με μία πολύ προσωπική διαδικασία θεάτρου εν θεάτρω, σε “θρησκευτική τελετουργία”.

Ο Γιάννης Στάνκογλου δίνει μία ανεπανάληπτη ερμηνεία (θα τολμούσα ίσως και να πω την ερμηνεία της ζωής του-τουλάχιστον έως τώρα) ως Προμηθέας. Υψωμένος επάνω στα ψηλά βραχώδη όρη του Καυκάσου – κυριολεκτικά τοποθετημένος σε πολύ μεγάλο ύψος στο λιτό σκηνικό της έξοχης δυστοπικής αναπαράστασης της έρημης και πέτρινης Σκυθίας (άξιο απορίας πως καταφέρνει να μην πέσει από εκεί ο ηθοποιός) δια χειρός Μαγδαληνής Αυγερινού – μας δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία ζωής του ανθρωπιστή θεού, που πρόσφερε στον άνθρωπο τη φωτιά, βγάζοντας τον από τη μωρία και δίνοντας το έναυσμα για την αρχή του πολιτισμού και της ιστορίας, προκαλώντας τη μήνη του Δία και την τιμωρία του.

Με αστέρευτα ψυχικά αποθέματα ο Στάνκογλου καταφέρνει να μας διεγείρει ψυχικά και να μας πάρει με το μέρος του στην αέναη προσπάθεια αντιστάτης απέναντι στην σκληρότητα και στην αδιαλλαξία της τυραννικής εξουσίας του Διός.Το ίδιο το κείμενο του Αισχύλου, η σκηνοθετική προσέγγιση του Μπινιάρη, αλλά και η ερμηνευτική υπέροχη του πρωταγωνιστή Γιάννη Στάνκογλου δημιουργούν εν συνόλω στους θεατές την ενόρμηση για αμφισβήτησης της εξουσίας και την κριτική στάση απέναντί στα κελεύσματά της. Ο Προμηθέας που κομίζει ο Στάνκογλου είναι ο φλεγόμενος και παλλόμενος, ανθρωπιστής προφήτης, που περιφρονεί τη φρικτή καταδίκη του Διός, με τον Αετό να καταβροχθίζει κάθε μέρα το συκώτι του. Είναι ο πρίγκιπας της αναρχίας απέναντι σε μία αυθαίρετη και τυραννική νέα τάξη πραγμάτων, που αν και δέσμιος, αλυσοδεμένος επάνω στο βάθρο του μαρτυρίου του, αυτός με την προφητική του δεινότητα τον μετατρέπει σε θρόνο μαντικής προφητείας και σε βωμό ελπίδας, μαντεύοντας τα μελλούμενα και την μελλοντική όρθωση του ανθρώπινου αναστήματος απέναντι στους θεούς, τη μοίρα και το σύμπαν.

Επίσης, αποκαλυπτικοί και έξοχοι στους “ροκ” ρόλους τους είναι και οι: Αλέκος Συσσοβίτης ως Ωκεανός, ο Ιωάννης Παπαζήσης ως νεόκοπος θεός Ερμής και ο Δαυίδ Μαλτέζε ως Ήφαιστος.

Ιδιαιτέρως ξεχωριστή περίπτωση αποτελεί αυτή της Ηρούς Μπέζου που παραθέτει μία δύσκολη και απαιτητική ερμηνεία της Ιούς, επάνω σε φουτουριστικά ξυλοπόδαρα, ως συμβολισμό στο οιστρήλατο και βασανισμένο της σώμα από τα χτυπήματα του πατέρα των θεών, ένα από τα υπέροχα κοστούμια της παράστασης από την Βασιλική Σύρμα.

Τέλος έξοχος είναι και ο χορός των Ωκεανίδων που έχει καταφέρει να στήσει ο Μπινιάρης και η χορογράφος Εύη Οικονόμου, καθώς επιτρέπει την οργανική προβολή των χορικών επάνω στο ίδιο το έργο με τρόπο που δεν πλαισιώνει απλά τον κεντρικό ήρωα, αλλά αποτελεί αυτούσιο και ζωτικό στοιχείο της παράστασης. Οι Ωκεανίδες αποτελούν τα αρχέτυπα πάνω στα οποία θεμελιώνεται ο σύγχρονος, σκεπτόμενος και ελεύθερος άνθρωπος και η ταύτιση των θεατών μαζί τους πραγματοποιείται  εξ αρχής και κλιμακώνεται στην πορεία, ενώ κορυφώνεται στο τέλος όταν αποφασίζουν να γκρεμιστούν μαζί με τον επαναστάτη Προμηθέα στα Τάρτα.

Εν κατακλείδι, θα λέγαμε πως η παράσταση αυτή αποτελεί ένα ξεχωριστό, μοναδικό καλλιτεχνικό πόνημα ενός εμπνευσμένου οραματιστή σκηνοθέτη και μία σπουδή σε ένα εξαιρετικό, κοσμογονικό αρχαίο δράμα που υλοποιείται από έναν μοναδικό πρωταγωνιστή, στην καλύτερή του ίσως στιγμή. Είναι αναμφισβήτητα μια αρτιότατη παραγωγή και το καλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού που δεν πρέπει να χάσετε!

Νέστορας Αναστάσιος, 28.7.2021, stellasview.gr

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων:

Προμηθέας Δεσμώτης - Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Προμηθέας Δεσμώτης - Περιοδεία