Δεν ήθελε από μικρός να γίνει ηθοποιός, αυτό έγινε τυχαία και μάλλον καρμικά… Δεν σπούδασε, δούλεψε όμως δίπλα σε σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου και με πολλή δουλειά τα κατάφερε. Μέχρι σήμερα καταφέρνει και κρατά την υποκριτική στο μεδούλι της και δεν αναλώνεται σε εμπορικά θεάματα. Ο λόγος για τον Αλέκο Συσσοβίτη που το φετινό καλοκαίρι επωμίζεται τον ρόλο του Ουρανού και περιοδεύει μαζί με τον Προμηθέα Δεσμώτη του Άρη Μπινιάρη σε όλοκληρη την Ελλάδα. Η παράσταση θα κάνει μία τριήμερη στάση στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στις 20,21,22 Αυγούστου.
Η συζήτηση που είχαμε μαζί του ήταν χειμμαρώδης, σχεδόν αποκαλυπτική, γι΄ αυτό και τα όσα είπε ο ίδιος ακολουθουν αυτούσια, χωρίς ερωτοαπαντήσεις…
Δεν ήθελε από μικρός να γίνει ηθοποιός, αυτό έγινε τυχαία και μάλλον καρμικά… Δεν σπούδασε, δούλεψε όμως δίπλα σε σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου και με πολλή δουλειά τα κατάφερε. Μέχρι σήμερα καταφέρνει και κρατά την υποκριτική στο μεδούλι της και δεν αναλώνεται σε εμπορικά θεάματα. Ο λόγος για τον Αλέκο Συσσοβίτη που το φετινό καλοκαίρι επωμίζεται τον ρόλο του Ουρανού και περιοδεύει μαζί με τον Προμηθέα Δεσμώτη του Άρη Μπινιάρη σε όλοκληρη την Ελλάδα. Η παράσταση θα κάνει μία τριήμερη στάση στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στις 20,21,22 Αυγούστου.
Η συζήτηση που είχαμε μαζί του ήταν χειμμαρώδης, σχεδόν αποκαλυπτική, γι΄ αυτό και τα όσα είπε ο ίδιος ακολουθουν αυτούσια, χωρίς ερωτοαπαντήσεις…
«Μου αρέσει όταν η ίδια ζωή με εκπλήσσει και με βγάζει από αυτά που ονειρεύομαι… Έτσι νομίζω πως ωριμάζει ο άνθρωπος και συνειδητοποιεί ότι η φαντασία του τον προγραμματίζει διαφορετικά από την πραγματικότητα. Δεν ήθελα από μικρός να γίνω ηθοποιός, δεν το είχα δρομολογήσει, αυτό προέκυψε όταν ήμουν 27 χρόνων. Κάποια στιγμή μου έγινε μία πρόταση από τον Γιώργο Πανουσόπουλο να παίξω σε μία ταινία, χωρίς να είμαι ηθοποιός. Δέχθηκα, έκανα ένα δοκιμαστικό και καταλάβαμε και εγώ και ο σκηνοθέτης, πως μπορώ να κάνω τον ρόλο. Κάναμε τα γυρίσματα και κάπως έτσι βγήκε η ταινία, η Ελεύθερη Κατάδυση, το 1995. Μετά από έναν χρόνο μου έγινε μία αντίστοιχη πρόταση από τον Γιάννη Χουβαρδά που είχε τότε το θέατρο Αμόρε να παίξω στο θέατρο (πρόκειται για το έργο Μπελβεντέρε του Χόρβατ). Δεν είχα ούτε θεατρική παιδεία ούτε και εμπειρία. Κάπως έτσι μπήκα στο θέατρο και έτσι μπήκε για τα καλά μέσα μου το σαράκι της υποκριτικής. Ακολούθησε πολλή δουλειά, δεν έκανα σπουδές, αυτοδίδακτος είμαι. Κυρίως δούλεψα στο θέατρο, με πολύ έμπειρους ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Μέσω αυτών κατάφερα να μάθω και κυρίως να εκτεθώ στα λάθη μου.
Αν τα πράγματα δεν εχουν μία αισθητική, μία ποιότητα, αν δεν έχουν κάτι να πουν, να μου μιλήσουν, δύσκολα με τραβάνε. Θέλω κάτι ουσιώδες, αυτός είναι ο χαρακτήρας μου. Οτιδήποτε έχει σαν στόχο την έρευνα αποτελεί για μένα ένα ταξίδι αυτογνωσίας και με ιντριγκάρει, με κερδίζει πολύ περισσότερο πιο επιφανειακό και εύκολο. Ο στόχος σ’ αυτήν την πορεία μας στη ζωή είναι να αντιληφθούμε βαθύτερα τι συμβαίνει στο υποσυνείδητό μας. Αυτό το κάνουν τα μεγάλα κείμενα και οι σωστές συνεργασίες. Το προσωπικό σκάψιμο… Είναι πράγματα που δεν τα βρίσκεις πολύ εύκολα σε κάτι πιο επιφανειακό, εκεί κινείσαι στη σφαίρα του συνειδητού και η κατάσταση είναι γνώριμη. Όμως για να βελτιωθείς σαν άνθρωπος πρέπει να δεις πιο βαθιά, πιο ουσιαστικά. Αυτό γίνεται πάντα στο Υποκείμενο που λέμε στην υποκριτική, σ΄αυτό δηλαδή που κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Αυτό ψάχνουμε. Τι σκεφτόμαστε τη στιγμή που πράττουμε. Αυτή η έρευνα έχει τεράστιο ενδιαφέρον γι΄αυτό και είναι τόσο ελκυστική….
H πιο πολύτιμη συμβουλή…
Είναι δύο οι συμβουλές που ακολουθώ: «Το γοργόν και χάριν έχει» και «Όποιος βιάζεται σκοντάφτει». Αυτή η αντίφαση πάντα με εκπλήσσει. Έχω πιάσει τον εαυτό μου πολλές φορές να κατακλύζεται από άγχος για να κατακτήσει πράγματα και αυτό την ίδια στιγμή που θεωρείται κατασταλτικό, αποτελεί παράλληλα και κινητήριο δύναμη. Από την άλλη η σοφία του να αφουγκράζεται στωικά κανείς τον χρόνο και να μη βιάζεται είναι πολύτιμο. Το βλέπω και στους αθλητές… Αυτός ο έλεγχος του άγχους καταλήγει στο σοφότατο «παν μέτρον άριστον». Ή τρέξε ή μη τρέχεις, ή βρες το μέτρο. Και η ζωή χρειάζεται μέτρο. Όταν είμαστε αμετροεπείς θα φάμε τα μούτρα μας…
Πολιτιστική σιωπή και αναθεώρηση …
Νομίζω πως κάθε εμπόδιο έρχεται για καλό. Η ανθρωπότητα προ πανδημίας κινούταν με μια ταχύτητα πολύ εγωκεντρική σε σχέση με τον πλανήτη. Θεωρούμε δεδομένο ότι η φύση θα είναι εδώ και πως δεν θα πληρώσουμε κάτι. Όμως βλέπουμε πως κάθε 50 περίπου χρόνια ο άνθρωπος θα έρθει αντιμέτωπος με ένα πολύ μεγάλο πόλεμο, ένα μεγάλο φυσικό γεγονός. Απλώς δεν ήμασταν προετοιμασμένοι. Και ήρθε ο κορωνοϊός… Εκτός από το ότι θρηνούμε ζωές και από το ότι δημιουργήθηκε σε όλα τα επίπεδα μία κοινωνική αναταραχή, νομίζω ότι είχαμε ένα όφελος και ίσως συνετιστήκαμε λίγο. Θα δείξει όμως και πάλι ο χρόνος. Γιατί αν τελειώσει η Πανδημία και συνεχίσουμε να κάνουμε τα ίδια και χειρότερα, σημαίνει πως δεν πήραμε το μάθημά μας και πως είμαστε πλασμένοι να είμαστε κάτι σαν ευχή και κατάρα σε αυτόν τον πλανήτη.
Πιστεύω πως για τον Έλληνα ήταν καλό να φρενάρει λίγο αυτόν τον υπέρμετρο ναρκισσισμό του και την εγωπάθεια του. Όλο αυτό είναι ένα μάθημα που θα μας κάνει καλό. Εγώ ήμουν τυχερός πέρσι και έπαιξα με το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών σε μία πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά πάνω στην αρχαία τραγωδία. Ήμουν ένα τρίμηνο ενεργός, μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Τέτοια εποχή ήμουν στη Βόρεια Ελλάδα και παίξαμε σε όλα τα μεγάλα θέατρα. Καλλιτεχνικά εκτονώθηκα. Δεν με πείραξε που ήμουν αδρανής τον χειμώνα γιατί καλλιτεχνικά δεν αναπνέω τα τελευταία χρόνια. Κάνω τρεις δουλειές για να επιβιώσω, δεν είχα καθόλου προσωπικό χρόνο, μου έκανε καλό…
Προμηθέας Δεσμώτης και …Ουρανός
Δεν είναι τυχαίο που όλος ο Δυτικός κόσμος εκθειάζει τον Αισχύλο και αυτό το αιρετικότατο για την εποχή του έργο. Ο Προμηθέας Δεσμώτης είναι ένα ουμανιστικό έργο που υπηρετεί την έννοια της δημοκρατίας ενάντια στις ολιγαρχικές τυραννίες. Αυτό το κάνει ιδιαίτερα διαχρονικό στις κοινωνίες που ζούμε, γιατί βλέπουμε πως σ΄αυτό το κύμα της παγκοσμιοποίησης καταργείται σταδιακά η έννοια της δημοκρατίας, ο πλούτος πηγαίνει στους πολύ λίγους, φαίνεται η μεσαία τάξη σιγά σιγά καταπατείται και δημιουργείται ένα πολύ μεγάλο χάσμα μεταξύ της μάζας και των λίγων. Άρα μάλλον κινούμαστε προς πολύ απολυταρχικές συμπεριφορές. Αρα Δημοκρατία δεν υφίσταται. Δεν ξέρω αν αυτό βρίσκεται στη φύση του ανθρώπου. Όσες φορές προσπαθήσαμε να επιβάλλουμε την απόλυτη ισότητα, δεν μπορέσαμε να τη συντηρήσουμε. Δεν είναι και έτσι πλασμένοι οι άνθρωποι, μάλλον η απόλυτη ισότητα είναι ουτοπική.
Και το έργο πραγματεύεται αυτά τα δύο πράγματα: τη Δημοκρατία και την Ολιγαρχία. Ο Προμηθέας εκπροσωπεί τη νέα τάξη πραγμάτων, τη Δημοκρατία – ο Αισχύλος ήταν βαθιά δημοκρατικός- και εγώ, ο Ωκεανός έρχομαι από την παλαιότερη τάξη της τυραννίας και της εξουσίας και είμαι ένας πιο συμβατικός χαρακτήρας. Θυμίζω πως δε μιλάμε για υπαρκτα πρόσωπα. Μιλάμε για μυθολογία και για κάτι ανώτερο. Ο Αισχύλος χρησιμοποιεί μύθους πολύ παλαιότερους της εποχής του μεταφορικά και αλληγορικά, οπότε αποστασιοποιεί τον θεατή από τα δρώμενα και επίσης κατ’ εμέ κάνει κάτι πολύ πιο σοφό. Βάζει στο παιχνίδι τα στοιχεία της φύσης.
Εγώ κάνω τον Ωκεανό. Το νερό είναι αυτό που μας δίνει ζωή.. Ο Ωκεανός εκτός από πρόσωπο, είναι και ένα στοιχείο της φύσης που ερχεται αντίθετος με τον Προμηθεα που αντιπροσωπεύει τη νέα τάξη πραγμάτων…
Κάποια στιγμή μάλιστα λέει: «Μην παραφέρεσαι άνθρωπε, προσαρμόσου στη συνθήκη. Στάθμισε την κατάσταση, εκτίμησε το εφικτό». Για μένα αυτό μεταφέρει κάτι πολύ βαθύ. Το ότι ο άνθρωπος αντιπαλεύει τη θνητότητά του.
Περνάει ο χρόνος… έρχεται κάποια στιγμή της ζωής εκεί στα 40 και βάλε που καταλαβαίνεις πως δεν μπορείς να είσαι γαντζωμένος πάνω στα νιάτα.
Αυτός ο αιώνιος φόβος του, ότι γνωρίζει το γήρας και θα πεθάνει… Δυστυχώς όλη μας η ζωή επισκιάζεται από αυτόν. Επειδή ξέρουμε πως θα πεθάνουμε διαχειριζόμαστε τη ζωή μας με λάθος τρόπους. Δεν αποδεχόμαστε τη μοίρα μας, δεν εκτιμούμε το εφικτό και είμαστε συνέχεια σε μία αντίσταση. Σκοτωνόμαστε μεταξύ μας και κάνουμε τη ζωή μας ένα ριάλιτι σαν το Survivor. Δεν κινούμαστε σε καμία βαθιά έννοια της συλλογικότητας. Να στηρίξουμε δηλαδή ο ένας τον άλλον, να βοηθήσουμε και να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη.
Προσωπικά αισθάνομαι συμβιβασμένος με τη θνητότητά μου. Περνάει ο χρόνος… έρχεται κάποια στιγμή της ζωής εκεί στα 40 και βάλε που καταλαβαίνεις πως δεν μπορείς να είσαι γαντζωμένος πάνω στα νιάτα. Σαφέστατα έχει μία ήττα η ωριμότητα και το γήρας. Εγώ σε πολύ μεγάλο βαθμό το έχω αποδεχθεί. Σ΄αυτό έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο και ο θάνατος των δύο γονιών μου. Είμαστε για να φεύγουμε, είμαστε σημαντικοι ασήμαντοι, περνάμε από τη ζωή και αυτό είναι όλο. Όσο νωρίτερα το αποδεχθούμε τόσο το καλύτερο. Αν καταφέρουμε να το αποδεχθούμε νωρίς, τότε μπορούμε να τη χαρούμε. Δεν είναι και μεγάλο μυστικό πως το «προϊόν» έχει ημερομηνία λήξεως… Ο καθένας έχει τη δική του. Αυτό που όλους μας φοβίζει είναι ο πόνος και μια κακή κατάληξη. Αυτό δε μας ταιριάζει, γι΄αυτό δε μας αρέσει. Θέλουμε όλοι να φύγουμε αναίμακτα και με λιγότερο πόνο.
Ένα τσουβάλι χωρίς περιεχόμενο δεν έχει ενδιαφερόν.
Πιστεύω τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική εμφάνιση. Ένα τσουβάλι χωρίς περιεχόμενο δεν έχει ενδιαφερόν. Χωρίς πνεύμα ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα καταφέρει να σκεφτεί σοφά και να αποδεχτεί την παροδικότητα του χρόνου. Άρα θα βλέπει ένα σώμα να φθίνει και θα πανικοβάλλεται. Αυτός ο πανικός μεταφέρεται σε όλη την καθημερινότητα και απέναντι στους άλλους και στον εαυτό του το ίδιο. Θέλει άρα μία σοφία, μία ψυχή, ένα σθένος αντίστοιχο για να μπορέσει να συμβιβαστεί με τον χρόνο.
Το πιο δραστικό στοιχείο είναι ο Προμηθέας που είναι δεμένος σε ένα σημείο
Η προσέγγιση του Άρη Μπινιάρη είναι υπερκινητική και υπερδραστική… Λέμε πάντα πως ο Προμηθέας είναι μια πιο στατική τραγωδία επιχειρημάτων. Και εμείς τώρα συζητάμε, αλλά ανεβάζουμε θερμοκρασία, γιατί υπάρχει κάτι ουσιαστικό μεταξύ μας. Με ενδιαφέρει που με ρωτάς πράγματα, μάλλον σε ενδιαφέρει και σένα όπως απαντώ. Τις προάλλες σταμάτησα μία συνέντευξη, γιατί δε συνέβαινε κάτι. Από τι στιγμή που συμβαίνει κάτι, αυτό που συμβαίνει είναι δραστικό. Η δράση δεν είναι μόνο σωματική δηλαδή. Στον Προμηθέα αυτό γίνεται. Μπαίνω μέσα και απαιτώ κάτι, παίρνω αυτό που πρέπει να πάρω και φεύγω, άρα υπάρχει δράση… Όλοι οι ήρωες αυτό κάνουν. Ουσιαστικά το πιο δραστικό στοιχείο είναι ο Προμηθέας που είναι δεμένος σε ένα σημείο. Αυτό δεν είναι δράση; Είναι σαν να έχεις έναν άνθρωπο σ΄ένα κρεβάτι νοσοκομείου και τον παρατηρείς. Δεν υπάρχει δράση; Ταινίες ολόκληρες έχουν γυριστεί…και θεατρικά έργα έχουν γραφτεί γύρω από ένα τέτοιο κρεβάτι. Η δράση είναι ο εσωτερικός διάλογος.
«Χωρίς μουσική ο άνθρωπος δεν υπάρχει»
Ζω σ΄ένα σπίτι με 700 βινύλια, με 300 cd και έχω διαβάσει 150 σχετικά βιβλία. Πιστεύω πως χωρίς μουσική ο άνθρωπος δεν υπάρχει. Το ‘χει πει και ο Νίτσε. Η μουσική είναι ένας τρόπος κατάδειξης όλων αυτών που συμβαίνουν στην ψυχή μας. Ο Άρης Μπινιάρης έχει μια βαθιά μουσικότητα μέσα του ως άνθρωπος και η ανάγνωση που κάνει είναι με γνώμονα και άξονα τη μουσική. Έχει μια βαθιά ταύτιση και αίσθηση της παραδοσιακής μουσικής είτε είναι ελληνική είτε είναι ανατολίκη είτε είναι απ οπουδήποτε. Τον ενδιαφέρει το παρελθόν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Κάνει μία πολύ ιδιαίτερη και δυνατή προσέγγιση πάνω σ΄αυτό και η μουσική που έχει στα χέρια του αυτή τη φορά είναι πολύ αξιόλογη… Είναι ένα όχημα πάνω στο οποίο ανεβαίνουμε όλοι και ταξιδεύουμε μ΄ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Αυτό το τρένο πραγματικά έχει τα σωστά βαγόνια για μένα. Μέσα από τη μουσική παίρνει δράση το όλο…
Η παράσταση αυτή ευτυχεί με τη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. Είναι λαλίστατη, εύκολη, ρέει αβίαστα…είναι σημερινή. Όταν ο Προμηθέας λέει στην Ιώ πως «θα ταξιδέψεις από την Ευρώπη στην Ασία και την Αφρική και οι γόνοι σου από εκεί θα ανέβουν και θα φτάσουν σ΄ ένα μέρος που θα γεννηθεί αυτός που θα με σώσει» και αναφέρεται στον Ηρακλή, εκεί καλύπτεται όλος ο υπαρκτός κόσμος εκείνης της περιόδου και γίνονται αναφορές πολιτικές ουσιαστικά γιατί έχει περάσει ο Ξέρξης, έχει γίνει η μάχη του Μαραθώνα, της Σαλαμίνας….
Αυτά θα τα καταλάβουν αυτοί που έχουν γνώση της ιστορίας. Δεν μπορεί να τα καταλάβει ο μέσος θεατής ή ένα νέο παιδί… Ένα νέο παιδί αν ακούσει πως η Ιώ θα πάει μέχρι την Καππαδοκία ή μέχρι την Αφρική, δεν καταλαβαίνει πως αυτός τότε ήταν όλος ο γνωστός κόσμος. Άρα δεν καταλαβαίνει και τη σημασία του όλου πράγματος, «πως δηλαδή θα ταλαιπωρηθείς σ΄όλη την πλάση και μετά από αυτή σου την περιπέτεια θα γεννηθεί αυτός που θα σώσει εμένα τον Προμηθέα και θα ρίξει τον Δία». Μεγάλα θέματα, αλλά παρόλα αυτά με τον τρόπο που γίνεται σκηνικά δε θα μείνει κανείς σε μία τεμπελιά μιας μυθολογικής αναφοράς, αλλά θα δει κάτι δραστικό…
Δε νομίζω πως ο άνθρωπος είναι πλασμένος να βρει το απόλυτο μοντέλο πολιτικής διαχείρισης
Πέρσι στην παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών έπαιζα δύο ρόλους, τον Θεμιστοκλή και τον Μέγα Αλέξανδρο και στο τέλος της παράστασης ερχόταν ο δάσκαλος του Μ. Αλεξανδρου, ο Αριστοτέλης -που τον έπαιζε η Άννα Μάσχα- και έθετε ένα πολύ μεγάλο ερώτημα μεταξύ ολιγαρχίας και Δημοκρατίας και τα επιχειρήματα που έθετε δεν μπορούσαν να τον πείσουν αν έπρεπε να πάει με τη μία ή την άλλη πλευρά. Φέτος που αντιπροσωπεύω την ολιγαρχία απέναντι σε μία επικαλούμενη δημοκρατία που αντιπροσωπεύει ο Προμηθεάς, ξαναθέτω μέσα μου αυτά τα ερωτήματα του Αριστοτέλη.
Προσπαθώ να δω που είναι η λύση σ’ αυτή τη ζωή…. Νιωθω ότι αυτό που λέμε το Παν μέτρον άριστον το αντιπροσωπεύει ο Ωκεανός σ΄αυτό το έργο. Και κοιτώ πλέον τον Προμηθέα Δεσμώτη ως ένα έργο αυτό ο Αισχύλος που είναι φύσει και θέσει δημοκρατικός κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στη διαχείριση της δημοκρατίας.
Δε νομίζω πως ο άνθρωπος είναι πλασμένος να βρει το απόλυτο μοντέλο πολιτικής διαχείρισης. Είδαμε τον κομμουνισμό βλεπουμε τον καπιταλισμό… Οι Αμερικανοί διαλαλούν την απόλυτη δημοκρατία, οι Ευρωπαίοι την έχουν καραμέλα και η Αφρική πεινάει διψάει. Θέλουμε να πάμε στον Αρη, αντί να βοηθήσουμε τον συνάνθρωπο μας!
Κάνω καλαμπούρι με τον Στάνκογλου συχνά και του λέω «έφερες τη φωτιά και τι κατάλαβες»; Εχω φτάσει μέχρι τη Ναμίμπια, εκεί όπου δόθηκε το πρώτο στίγμα ζωής, και αυτή τη στιγμή καταστρέφουμε τους Ωκεανούς. Για ποιες συμπεριφορές και για ποιες δημοκρατίες μιλάμε σήμερα. Ο άνθρωπος δε δείχνει έλεος… Μιλάμε για τη συλλογικότητα, αλλά μας πνίγει η ατομικότητα.
Έτσι διαβάζω τον Προμηθέα και τον Αισχύλο εγώ:Έναν άνθρωπο που είναι ο ίδιος εγκλωβισμένος μέσα στην έννοια της Δημοκρατίας και ο ίδιος την αμφισβητεί… Γι’ αυτό γυρνάμε και στην αρχή της κουβέντας μας. Γιατί καταπιανόμαστε με τόσο σημαντικά έργα; Γιατί μ’ αυτά ησυχάζουμε, γιατί μ’ αυτά καταλαβαίνουμε τη σύσταση του ανθρώπου. Γιατί μ’ αυτά πας στον καθρέφτη και λες εντάξει γερνάω, αλλά αυτός είμαι. Αυτή είναι η φύση των πραγμάτων….
Γεωργία Οικονόμου, 5.7.2021, infowoman.gr
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων:
