Πριν από έξι μήνες μίλησα στο τηλέφωνο με τον Πίτερ Μπρουκ. Είχα χρόνια να του μιλήσω, απορώ και πώς με θυμόταν. Είπε κάτι πολύ ενδιαφέρον, ότι μετά την COVID-19 θα ξεπλυθεί το σύμπαν. Ένας τεράστιος χείμαρρος θα παρασύρει στο διάβα του πολλή λάσπη, ενδεχομένως και διαμάντια, αλλά αυτό που τελικά θα παραμείνει θα είναι ατόφιο, πιο καθαρό. Αυτή σκέψη του μου έδωσε κουράγιο».

Με τον Δημήτρη Τάρλοου συναντηθήκαμε στο θέατρο Πορεία. Μόλις την προηγούμενη ημέρα είχε πραγματοποιηθεί γενική δοκιμή ενός σημαντικού εγχειρήματος: παρουσίαση παραστάσεων μέσω Διαδικτύου σε πραγματικό χρόνο, με έξι κάμερες και τηλεσκηνοθεσία, με τους θεατές παρόντες μέσω της οθόνης τους. Και όλα ξεκινούν αρχής γενομένης από αυτή την Κυριακή 11 Οκτωβρίου με την παράσταση «Γιούγκερμαν».

Κινηματογραφούμενο θέατρο

«Η ιδέα προήλθε από την ανταπόκριση που είχε η κίνηση μας μέσα στην καραντίνα να βγάλουμε από τη βιντεοθήκη μας 16 παραγωγές και να τις παρουσιάσαμε δωρεάν για το κοινό. Υπήρξε τεράστια αποδοχή. Δεχθήκαμε πάνω από 600 mails με ευχαριστίες κυρίως επειδή τέρψαμε, παρηγορήσαμε, απαλύναμε τη δύσκολη εμπειρία του εγκλεισμού» αναφέρει Δημήτρης Τάρλοου. «Και σκεφτήκαμε ότι αυτή κίνηση μπορεί να έχει συνέχεια, να δημιουργηθεί δηλαδή μία πλατφόρμα όπου να κινηματογραφούμε τις παραστάσεις και να προβάλλονται εκείνη τη στιγμή σε ζωντανό χρόνο στο κοινό. Να είναι θεατής παρών, να μην πατά pause για να φάει ένα κομμάτι πίτσα, να μπαίνει σε μια διαδικασία που να περιλαμβάνει κάτι από τη μυσταγωγία, τη συγκέντρωση που απαιτεί το θέατρο. Το έθεσα στην εταιρεία INDEV που μας υποστηρίζει τεχνολογικά και δουλέψαμε όλο το καλοκαίρι. Δεν ήταν κάτι εύκολο. Και εδώ πρέπει να πω ότι είχαμε και την υποστήριξη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης».

Γενική δοκιμή

Η γενική δοκιμή στέφθηκε με επιτυχία. «Είχαμε “ακροβολισμένους” φίλους για να την παρακολουθήσουν από την Ουάσινγκτον και το Κολοράντο μέχρι το Λονδίνο και την Αθήνα» αναφέρει. Ο ίδιος βρισκόταν στο μπαρ του θεάτρου, εκεί που πραγματοποιούνταν το ζωντανό μοντάζ. «Μπορούσα να βλέπω την εικόνα από τις έξι κάμερες και την εναλλαγή των πλάνων, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούσα τη δράση πάνω στη σκηνή από το τζάμι. Ήταν συγκινητική εμπειρία. Δεν ήταν κάτι ψυχρό, κάτι νεκρό, γιατί αυτό φοβόμουν. Ίσως παίζει ρόλο και η συνθήκη. Οι ηθοποιοί έχουν λαχτάρα να παίξουν μετά από τόσο καιρό. Ευτυχώς όμως δεν υπήρχε υπερβάλλων ζήλος, μελοδραματισμοί, υπερβολικά παιξίματα. Δεν πρόκειται για μια εναλλακτική μορφή θεάτρου, αλλά για μια άλλη μορφή τέχνης που μπορεί να φανεί χρήσιμη και για τη μετά COVID-19 εποχή, επιτρέποντας σε μια παράσταση να φτάνει παντού».

Διαδίκτυο VS θεάτρου

Ο αντίλογος υπάρχει. Μήπως καταργείται με αυτόν τον τρόπο θεατρική πράξη; «Το θέατρο είναι σύμφυτο με την ανθρώπινη επικοινωνία και δεν μπορεί παρά να παραμείνει μια ζωντανή εμπειρία» απαντά. «Αν δεν παραμείνει, δεν είναι θέατρο. Αυτή τη στιγμή όμως κάνουμε υπομονή. Είμαστε βαρύτατα πληττόμενοι γιατί βασιζόμαστε στη ζωντανή επικοινωνία. Και αν θέλουμε να υπάρχει επόμενη ημέρα για το θέατρο, θα πρέπει πρώτα να επιβιώσουμε. Ας σκεφτούμε ότι ο θάνατος του ηθοποιού, με την τόση ανεργία που θα ακολουθήσει, είναι κοντά. Και το θέατρο πρέπει να μείνει ζωντανό με κάθε τρόπο». Στην κινηματογροφούμενη μετάδοση του Γιούγκερμαν» δεν θα υπάρξει υπόκλιση των ηθοποιών. Θα παραταχθούν στη σκηνή, η κάμερα θα περάσει μπροστά από τα πρόσωπά τους, θα απομακρυνθεί και εκείνοι θα χαμηλώσουν το βλέμμα. «Αυτή η στιγμή μάς δημιούργησε συγκίνηση στη γενική πρόβα. Θα είναι μια βουβή διαμαρτυρία. Έναντι ποιου; θα μου πείτε. Ας πούμε καλύτερα ότι είναι μια στάση εγκαρτέρησης και προσευχής για αυτό που συμβαίνει στο θέατρο».

Οι άνθρωποι της τέχνης

Πώς κρίνει λοιπόν τη στάση του υπουργείου Πολιτισμού; «Πριν από μερικούς μήνες η επιδημιολόγος κυρία Λινού μου είχε πει “χρειαζόμαστε ειδικούς από τον χώρο σας να μας κατευθύνουν”. Πρέπει να καταλάβουν οι επιστήμονες ότι το θέατρο είναι ένας προστατευμένος χώρος. Μπορούμε να ελέγξουμε πλήρως την κατάσταση με μάσκες, με απολυμάνσεις, με ό,τι χρειαστεί. Είμαστε ένα θέατρο 250 θέσεων. Μέχρι σήμερα που μιλάμε, 7 Οκτωβρίου, δεν ξέρουμε ποτέ σηκώνουν αυλαία τα θέατρα, δεν ξέρουμε ποια θα είναι τα πρωτόκολλα. Ακούγονται διάφορα σε σχέση με την πληρότητα. Θα σας πω αυτό. Αν μας δοθεί λόγου χάρη πληρότητα 50%, αντιστοιχεί ένας υπάλληλος του θεάτρου για κάθε 10 θεατές. Μπορούμε να έχουμε πλήρη έλεγχο δηλαδή. Πρέπει απτούς να επιδοτηθούν τα rapid tests. Να πραγματοποιούνται κάθε βδομάδα στους ηθοποιούς, όπως συμβαίνει με τους ποδοσφαιριστές. Το είχα θέσει τηλεφωνικά στο υπουργεία, αλλά απάντηση δεν έλαβα. Είναι ταυτόχρονα απαραίτητο να επιδοτηθούν οι υποχρεωτικά κενές θέσεις, καθώς σε διαφορετική περίπτωση το άνοιγμα των θεάτρων καθίσταται πρακτικά ανέφικτο». Πρέπει να ανοίξουν λοιπόν τα θέατρα με κάθε κόστος; «Υπάρχει μια αμφιθυμία σε όλον τον κόσμο. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, θα ανοίξουν από τον Μάρτιο του 2021. Στη Γερμανία όμως σήκωσαν αυλαία δειλά, όπως και στη Γαλλία. Θεωρώ ότι το κόστος των κλειστών θεάτρων, των χώρων τέχνης γενικότερα, θα είναι μεγαλύτερο από το όφελος. Θα την πληρώσουμε διαφορετικά. Γύρω μου βλέπω μεγάλη ένταση, προσωπικά δράματα που ζητούν εκτόνωση. Θα μου πείτε, οι άνθρωποι που βιώνουν τέτοια συναισθήματα θα θελήσουν να δουν θέατρο; Μα φυσικά! Απευθυνόμαστε σε όλους που μας έχουν ανάγκη. Η τέχνη εξημερώνει και θέτει σε κίνηση μηχανισμούς ελέους και ενσυναίσθησης. Εκτός από τους λοιμωξιολόγους, ας δοθεί βήμα και σε κάποιους υπευθύνους της ψυχικής υγείας».

Παρών με τέσσερις παραγωγές

Το θέατρο Πορεία πέρα από το κινηματογραφούμενο θέατρο δίνει το «παρών» και με τέσσερις παραγωγές απτό το φθινόπωρο: οι τελευταίες παραστάσεις του «Γιούγκερμαν» καλώς εχόντων των πραγμάτων θα πραγματοποιηθούν από 14 έως 18 Οκτώβριου, η παράσταση του Αργύρη Πανταζάρα «This is not Romeo & Juliet» κάνει πρεμιέρα στις 13 Οκτωβρίου, ενώ η επανάληψη της πετυχημένης παράστασης «Δόξα Κοινή» ξεκινά στις 21 Νοεμβρίου. Την ίδια στιγμή ο Δημήτρης Τάρλοου επιστρέφει τον Νοέμβριο στο έργα της Σάρα Ρουλ «Ευρυδίκη», το οποίο είχε σκηνοθετήσει πριν από οκτώ χρόνια ως underground μιούζικαλ με τη μουσική της Κατερίνας Πολέμη, με τεράστια απήχηση. «Είναι μια παράσταση που μιλά και για τον θάνατο, για τις σχέσεις μετά θάνατον, για τις σχέσεις με τους νεκρούς μας. Το περίεργο είναι ότι είχα κάνει αυτή την επιλογή αναβίωσης του έργου προ COVID-19 και ούτε το θυμόμουν. Ήταν φαίνεται μέσα μου επίκαιρο, ψυχικά. Και αυτή η φράση της παράστασης “απαγορεύονται τα φιλιά, οι αγκαλιές” πόσο διαφορετικά θα αντηχήσει σήμερα».

Συνέντευξη στην Έρη Βαρδάκη - Βήμα της Κυριακής, 11.10.2020