Τέχνη στον καιρό της πανούκλας ή Ψευδής εγγύτης

Δύο αεροσκάφη διαπερνούν με ταχύτητα 800 χιλιομέτρων την ώρα τους Δίδυμους Πύργους. Ένα κυματάκι τόσο δα στον ορίζοντα, αίφνης μέσα σε λίγα λεπτά μετατρέπεται σε γιγάντια λαίλαπα που παρασέρνει χιλιάδες ζωές σε μία υδάτινη κόλαση λάσπης. Εικόνες σε «ζωντανή» μετάδοση για να μας μεταφέρουν τόση νέκρα. Μία αίσθηση ανακούφισης: αυτά συμβαίνουν κάπου πολύ μακριά  κι όχι σε μας. Τώρα; Τίποτα πια δεν είναι μακριά. Η ασθένεια είναι παντού. Ο παγκόσμιος χιονιάς διάβηκε το κατώφλι μας και ανέτρεψε, όπως προφητικά προέβλεψε ο Leonard Cohen, την ψυχική μας τάξη*. Η άυλη απειλή συσπειρώνει αναγκαστικά κοινωνίες βυθισμένες στις οθόνες των κινητών τους, αδιάφορες για οτιδήποτε πνευματικό, κοινωνίες παγκοσμιοποιημένης και ομογενοποιημένης αφασίας. Εμείς, οι ταγμένοι στην Τέχνη, δεν μπορούμε πια να επιτελέσουμε την παρεμβατική μας δράση. Πώς να παρηγορήσεις αποκλεισμένος σε ένα διαμέρισμα; Μέσω αυτού που σε κατέστησε έγκλειστο; Η τεχνολογία προσφέρει πράγματι αυτή τη δυνατότητα. Γιγαντιαίοι και σημαντικοί οργανισμοί όπως η Metropolitan Opera, ή το θέατρο Kammerspiele του Μονάχου μεταδίδουν σημαντικές παραστάσεις του παρελθόντος, επιχειρώντας να κρατήσουν ζωντανή τη σχέση του κοινού τους με το θέατρο και την όπερα, να τονώσουν το ηθικό μιας ολόκληρης κοινωνίας. Τις τελευταίες εβδομάδες η τάση αυτή έχει περάσει και στην ελληνική πραγματικότητα με διάφορους καλλιτεχνικούς οργανισμούς να το επιχειρούν. Ηγέρθησαν μοιραία ερωτήματα για το αν η θεατρική Τέχνη υποβαθμίζεται μέσω της μαγνητοσκοπημένης μετάδοσης, καθώς το θέατρο δεν προορίζεται για μία οθόνη ή για το αν θίγονται συγγενικά πνευματικά δικαιώματα. Και τα δύο ερωτήματα δεν στερούνται λογικής και επιχειρημάτων. Στον καιρό της πανούκλας όμως, πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να προσφέρουμε μία σχετική παρηγοριά. Αυτό πρέπει να γίνεται απολύτως δωρεάν, έτσι ώστε όλοι οι δημιουργοί, οι οποίοι πράγματι έχουν συγγενικά δικαιώματα, να νιώσουν ότι προσφέρουν κι αυτοί σε τούτους τους δύσκολους καιρούς. Η οικονομική επιβίωση των καλλιτεχνών και των θεατρικών οργανισμών είναι ούτως ή άλλως ένα μείζον ζήτημα, για το οποίο η δοκιμαζόμενη πολιτεία πρέπει πάση θυσία να μεριμνήσει. Η επόμενη χρονιά θα μας βρει θεατρικά, κοινωνικά, ψυχικά, οικονομικά βαριά λαβωμένους. Όμως προσδοκώ ότι η κάθε πια θεατρική εργασία θα γίνεται μετά από μία ελάχιστη έστω σκέψη. Κάθε παράσταση, κάθε συνεύρεση με το κοινό πρέπει να γίνει ξανά μία πολύτιμη εμπειρία. Ίσως μετά από τον ιό αυτόν να εκτιμήσουμε διαφορετικά μία έξοδο στο θέατρο. Από αυτονόητη να γίνει ανεκτίμητη.

Δημήτρης Τάρλοου, 19/3/20

Υ.γ. Το θέατρο Πορεία θα επιχειρήσει να παρουσιάσει σε συγκεκριμένες ημερομηνίες μερικές από τις σημαντικότερες παραστάσεις του των τελευταίων 20 χρόνων μέσα από το site του: www.poreiatheatre.com. Κάποιες από αυτές παρουσιάζουν ιδιαίτερο κινηματογραφικό ενδιαφέρον, καθώς έχουν γυριστεί με έξι κάμερες και κοντινά πλάνα (όπως Η Μεγάλη Χίμαιρα, οι Τρεις Αδερφές, Το Κτήνος στο Φεγγάρι, Το Ευχαριστημένο. κ.ά.)

* The blizzard, the blizzard of the world

Has crossed the threshold

And it has overturned

The order of the soul,

The Future Song by Leonard Cohen