Πώς να είναι άραγε από κοντά ένας ποιητής που του έχει απονεμηθεί από τη Γαλλική κυβέρνηση το παράσημο του «Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών»; Ο Στρατής Πασχάλης ανήκει στη γενιά των ποιητών που πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Έχει τιμηθεί με το «Βραβείο Ουράνη» της Ακαδημίας Αθηνών, το «Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης», δύο φορές με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω», με το Βραβείο Θεατρικής Μετάφρασης «Μάριος Πλωρίτης», καθώς και με το βραβείο μεταφρασμένης ποίησης «Άρης Αλεξάνδρου». Πρώτο του βιβλίο η «Ανακτορία» το 1977, καθαρή ποίηση μέσα σε καιρούς έντονης πεζολογίας και πολιτικοποίησης. Πρόσφατες διασκευές του, η «Μεγάλη Χίμαιρα» στο θέατρο «Πορεία» και ο «Γιούγκερμαν» του Μ. Καραγάτση, καθώς και το «Master Class” με την Μαρία Ναυπλιώτου. Εμείς, συναντήσαμε τον Στρατή Πασχάλη, ο οποίος μας μίλησε εκτός από την ποίηση, για την μεγάλη του αγάπη, το θέατρο, τις συνεργασίες του και τα μελλοντικά του σχέδια.

-Έχετε βραβευτεί πολλές φορές για τις ποιητικές σας συλλογές και το μεταφραστικό σας έργο. Τι είναι για σας η ποίηση;

-Η ποίηση για μένα είναι ένας τρόπος διαρκούς αναζήτησης της αλήθειας μου. Η εικόνα μας, ακόμα και η αίσθηση που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας, δεν είναι αληθινή. Η αλήθεια κρύβεται μέσα μας, ανεξερεύνητη, χωμένη βαθιά και σχετίζεται με το ασυνείδητο. Αλλά και η τέχνη έχει σχέση με το ασυνείδητο.

Εν κατακλείδι, η ποίηση είναι ένα διαρκές ψάξιμο μιας αυθεντικότητας και μιας αλήθειας. Και αυτή η αναζήτηση οδηγείται στην ανεύρεση μιας καινούργιας γλώσσας, μιας πρωτοτυπίας, μιας καινοτομίας. Έτσι, κάθε φορά που αγγίζουμε κάτι αληθινό, αγγίζουμε και κάτι καινούργιο.

-Θα μπορούσε η ποίηση να θεωρηθεί μια μορφή ψυχοθεραπείας;

-Μάλλον θα απαντούσα αρνητικά σε αυτό το ερώτημα, καθώς θεωρώ ότι η ποίηση δεν έχει σχέση με την ψυχολογία και αποτελεί ένα βαθύτερο οντολογικό και υπαρξιακό ζήτημα. Η ψυχοθεραπεία είναι κάτι άλλο. Είναι ένα εργαλείο που σε βοηθά στην επικοινωνία και τη συμφιλίωση με τον εαυτό σου, ενώ η ποίηση και η τέχνη είναι ένα είδος λύτρωσης για τον άνθρωπο. Σε φέρνει σε μια ολοκλήρωση όπου δεν μπορεί να σε οδηγήσει η πρακτική ζωή, και για τον λόγο αυτό η ποίηση είναι ιδιαίτερα σημαντική.

-Ποιες «μορφές» της λογοτεχνίας και της ποίησης έχουν επηρεάσει στην πορεία σας;

-Οι δύο πόλοι της σύγχρονης Ελληνικής ποίησης, αλλά και της σύγχρονης Ευρωπαϊκής νεοτερικότητας με έχουν επηρεάσει εξίσου.

Γοητεύομαι από την ποίηση του Σολωμού, του Ρεμπώ , του Ελύτη, αλλά περιέργως επηρεάζομαι και τους αντιδιαμετρικά αντίθετους, όπως ο  Έλιοτ και ο Καβάφης.

Αισθάνομαι, λοιπόν, βαθιά μέσα μου την ανάγκη αυτά τα δύο άκρα να τα παντρέψω.

–Πώς βιώνετε την εξέλιξη σας; Πιστεύετε ότι η εξέλιξη της γραφής έχει τέλος;

– Δεν έχει τέλος αυτή η αναζήτηση, είναι αέναη. Στην πορεία της ζωής,  ο κάθε ένας μας αλλάζει και κάθε φορά βλέπει τα πράγματα από διαφορετική οπτική γιατί κάθε φορά είναι ένας άλλος. Έτσι, κάθε φορά που αρχίζεις να γράφεις κάτι καινούργιο, είναι σαν να μην έγραψες ποτέ. Το ζητούμενο είναι να ανακαλύπτεις κάτι διαφορετικό.

-Έχετε τιμηθεί για το έργο σας με το «Βραβείο Ουράνη» της Ακαδημίας Αθηνών, το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης, δύο φορές με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω», καθώς και με το Βραβείο Θεατρικής Μετάφρασης Μάριος Πλωρίτης. Τι σημαίνουν για σας αυτές οι διακρίσεις;

-Αλλοίμονο αν αρκεστείς στις διακρίσεις. Οι διακρίσεις δεν πρέπει να σε αποκοιμίζουν. Όμως είναι σημαντικές και υποστηρικτικές ψυχικά δίνοντας σου μια ηθική ικανοποίηση. Με τον τρόπο αυτό συναισθάνεσαι ότι κάποιοι εκτιμούν τη δουλειά σου και τον κόπο σου.

-Ποια η γνώμη σας για την στρατευμένη ποίηση; Πιστεύετε ότι αποτελεί μοχλό πίεσης στην κοινωνική αλλαγή;

Δεν ασχολήθηκα ποτέ με ποίηση στρατευμένη. Αυτό το είδος ποίησης, όταν υπηρέτησε την κοινωνία κατά το παρελθόν για τη διάδοση κάποιων ιδεών, σίγουρα επηρέασε καταλυτικά και συνέβαλε. Εξάλλου ο ποιητικός λόγος όταν έχει δομή είναι δυνατός και μπορεί να επηρεάσει.

-Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με τον Ιανό;

-Είναι μια πολύ καλή συνεργασία και είμαστε όλη η ομάδα πολύ χαρούμενοι, που βρήκαμε έναν φιλόξενο χώρο, στον καλά οργανωμένο Ιανό, μετά το ΕΚΕΒΙ, που συμβάλει στη διεξαγωγή των σεμιναρίων λογοτεχνικής γραφής.

Οι κύκλοι των σεμιναρίων λογοτεχνικής γραφής αποτελούν μια σημαντική προσπάθεια γιατί ανοίγουν δρόμους και παίζουν ένα ρόλο επιμόρφωσης και διαφώτισης του κοινού, που αναζητά έναν τρόπο να ενημερωθεί για θέματα σχετικά με τη λογοτεχνία.

Αισθάνομαι υπερήφανος τόσο για την επιτυχία των τμημάτων, όσο και για συγκεκριμένους ανθρώπους που έχουν παρακολουθήσει τα σεμινάρια και έχουν ασχοληθεί με την ποίηση και την λογοτεχνία και έχουν εκδώσει τη δουλειά τους με επιτυχία.

-Τι ρόλο παίζει στη ζωή σας το θέατρο;

– Το θέατρο για μένα είναι μια υπόθεση καρδιάς και δεν το αντιμετώπισα ποτέ σαν εργασία. Κατέληξε να είναι μια υπόθεση καριέρας και επαγγέλματος έχοντας ξεκινήσει εντελώς διαφορετικά, σαν ένα πολύ αγαπημένο παιχνίδι. Ίσως και να΄ναι αυτός ο λόγος που η θεατρική εργασία μου έχει αυτή την επιτυχία που έχει.

Αγαπώ τον χώρο του θεάτρου και τους ανθρώπους του. Το μαγικό στο θέατρο είναι ότι βλέπεις να πραγματοποιείται αυτό που φαντάζεσαι με σάρκα και οστά, είτε είναι τραγούδι, είτε διασκευή, είτε μετάφραση. Μου δίνει την ευκαιρία να ζω μέσα σ’ έναν ζωντανό κόσμο, τον κόσμο των εκάστοτε θιάσων, να το βλέπω πραγματωμένο στη σκηνή  και να είμαι μέρος όλης αυτής της διαδικασίας, και να το χαίρομαι. Παρά τις εντάσεις μέχρι να δούμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, το θέατρο είναι απόλαυση, γι’ αυτό κι αγαπώ όλους τους ανθρώπους του.

-Μιλήστε μας για τα θεατρικά που έχετε διασκευάσει και μεταφράσει αυτή την σαιζόν;

Μετά την τεράστια επιτυχία της «Μεγάλης Χίμαιρας» στο θέατρο «Πορεία», διασκεύασα τον «Γιουγκερμαν» του Μ. Καραγάτση. Μια μυστηριώδη παράσταση που μαγεύει ακόμα και τους πιο δύσκολους θεατές με το μυστικό που κρύβεται και αποκαλύπτεται στο τέλος. Ο Γιάννης Στάνκογλου είναι εξαιρετικός, το ίδιο και η σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου, η μουσική της Κατερίνας Πολέμη. Πρόκειται και πάλι για μια μεγάλη επιτυχία!

Και έχω μεταφράσει επίσης το «Master Class» του Τέρενς ΜακΝάλι, έναν μονόλογο- πρόκληση, την “εξομολόγηση” της Μαρίας Κάλλας, αυτοβιογραφική, αποκαλυπτική για τα μυστικά της όπερας και ζωής της, που έδωσε την ευκαιρία στην υπέροχη Μαρία Ναυπλιώτου να δώσει μια ανεπανάληπτη ερμηνεία.

Επίσης, στο  Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης για δύο μόνο παραστάσεις ανέβηκε τον Μάρτιο σε κείμενο και διασκευή δική μου, το «Γαλάζιο Πουλί», ένα από τα αριστουργήματα του λυρικού και φαντασιακού θεάτρου, γραμμένο από τον Βέλγο συγγραφέα Μωρίς Μαίτερλινκ με τη Σμαράγδα Καρύδη και τον  Νίκο Κουρή.

Οπότε από αυτή την πλευρά είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος και χαρούμενος. Θα τολμούσα να πω ευτυχής και πλήρης. Βιώνω την πραγματική απόλαυση σε αυτή τη φάση γιατί προσφέρω ευχαρίστηση στους θεατές και την εισπράττω.

Τι ετοιμάζετε για την νέα σαιζόν;

Προς το παρόν είναι όλα ρευστά. Θα ανέβει ο «Γιούνγκερμαν» και του χρόνου και προγραμματίζεται μια ακόμη παράσταση για Δευτέρα και Τρίτη στο θέατρο «Πορεία» με βάση την ποίηση σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου. Επίσης, θα επαναληφθεί αναμφίβολα και το “Masterclass”.

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη και το Artviews