Ηταν ένας βαθιά συγκινητικός επαναπατρισμός: η «Μεγάλη Χίμαιρα» του Καραγάτση παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες στο θέατρο «Απόλλων» της Ερμούπολης, στο νησί όπου διαδραματίζεται η ιστορία του βιβλίου. Και τη μεταφορά στο σανίδι υπέγραψε σκηνοθετικά ο εγγονός του εμβληματικού λογοτέχνη της γενιάς του ’30 Δημήτρης Τάρλοου, ο οποίος μάλιστα υποδύθηκε τον παππού του. Ολα αυτά, στον τόπο όπου υπάρχει ακόμη ο απόηχος της εποχής εκείνης, αλλά και το σπίτι όπου υποτίθεται ότι έζησε η οικογένεια Ρεΐζη, το οποίο στέκει πεισματικά όρθιο και αδειανό.
Η παράσταση ανέβηκε στο όμορφο κέλυφος του Πιέτρο Σαμπό, που εγκαινιάστηκε το 1864, όμως ολόκληρη η Σύρα ήταν ένα σκηνικό που την υποδέχθηκε με θέρμη. Τα πάντα ταίριαξαν αρμονικά, σαν ψηφίδες στην όμορφη πολιτεία του Αιγαίου, με τις 600 νεοκλασικές οικίες που κάποτε στέγασαν εφοπλιστές, βιομηχάνους, εμπόρους.
Ο Καραγάτσης δεν επέλεξε τυχαία αυτό το μέρος, αν και τοποθετεί τη δράση στον οικισμό Πισκοπιό με τις κομψές επαύλεις. Η «Μεγάλη Χίμαιρα» γράφτηκε το 1936 και αποτελεί μέρος μιας τριλογίας μαζί με τον Γιούγκερμαν και τον Λιάπκιν. Είναι η απόπειρα του συγγραφέα να ανιχνεύσει τη σχέση πραγματικότητας και φαντασίωσης που έχουν οι ξένοι με τα σπαράγματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και του τοπίου που τα γέννησε. Ταυτόχρονα είναι μια καταβύθιση στην ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Ελλάδα μετά τον μεγάλο Πόλεμο, με τις νύξεις του κοσμοπολιτισμού, τις αυστηρές οικογενειακές δομές, τα επιχειρηματικά ανοίγματα, τη λογοτεχνική και πνευματική ανησυχία, την ηθογραφία σε μια συντηρητική τοπική κοινωνία. Ενα σύμπαν το οποίο ο Καραγάτσης οικοδόμησε με μαεστρία και ο Στρατής Πασχάλης το διασκεύασε με σεβασμό και την απαραίτητη οικονομία που χρειάζεται για να γίνει ένα πολυσέλιδο βιβλίο θεατρικό έργο.
Η συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και του θεάτρου «Πορεία» είχε, άλλωστε, κερδίσει το ενδιαφέρον για ορισμένα από τα συστατικά της. Τα κινηματογραφικά της ιντερλούδια διά χειρός Χρήστου Δήμα, τις πολύ καλές ερμηνείες όλων των ηθοποιών της (Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Νίκος Ψαρράς, Ομηρος Πουλάκης, Σοφία Σεϊρλή, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Αλίκη Αλεξανδράκη), τον ρυθμό, τους συμβολισμούς μιας περιόδου, που έχει αρκετούς παραλληλισμούς με τη δική μας. Επικρατεί, βέβαια, πάντα το δίπολο του έρωτα και του θανάτου, που έκανε τα έργα του Καραγάτση τόσο αναγνωρίσιμα. Η παράσταση ανέβηκε το τετραήμερο 29 - 30 - 31/5 και 1/6, γνωρίζοντας πολύ μεγάλη επιτυχία. Αν πιστέψει κανείς ότι ακόμη και τα οικοδομήματα έχουν ψυχή, το παλιό θέατρο της Ερμούπολης θυμήθηκε τις παλιές του δόξες με την κατάμεστη πλατεία και τα θεωρεία. Ολες οι εισπράξεις της παράστασης πήγαν υπέρ φιλανθρωπικών σκοπών.
Μαργαρίτα Πουρνάρα, Καθημερινή, 3/6/2015
