Ο 'Ιψεν παραμένει ακόμα σήμερα ένας σκηνικός ποιητής αρκούντως παρεξηγημένος. Η «Αγριόπαπιά» του εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς ως έργο το μήνυμα του οποίου συνοψίζεται στα πιο κάτω: «Είναι προτιμότερη η συντήρηση του ζωτικού ψεύδους από τον άνθρωπο, αντί για την αλήθεια που δεν τη σηκώνει». Τίποτε ανακριβέστερο. Ο εχθρός κάθε είδους κομφορμισμού Ίψεν δεν θα στήριζε ποτέ μια τέτοια συμβατική άποψη. Το έργο αρχίζει με μια κοσμική δεξίωση στο σαλόνι του διεφθαρμένου εργοστασιάρχη Βέρλε, με καλεσμένη όλη την επίσης διεφθαρμένη «καλή κοινωνία»... Ο αδίστακτος Βέρλε απολαμβάνει τους καρπούς μιας κομπίνας που έστησε, για να τη φορτώσει στις πλάτες του αθώου συνεταίρου του,Έκνταλ, που καταδικάστηκε και ατιμάστηκε. Στη δεξίωση παρίστανται ο υιός Βέρλε, σε οξύτατη αντιδικία με τον πατέρα του, και ο τέως συμμαθητής του,Έκνταλ υιός, σήμερα προστατευόμενος του εργοστασιάρχη, που, αφού τον κατέστρεψε οικογενειακά, τον σπούδασε μετά μια «τέχνη» (φωτογράφος), τον πάντρεψε με την έγκυο πρώην ερωμένη του και τώρα μεγαλώνει την δεκατετράχρονη κόρη'Εντβιγκ που τον υπεραγαπά, σαν δικό του παιδί, χωρίς να ξέρει...
Ο νέος Βέρλε παρουσιάζεται αρχικά ως ευαίσθητος κοινωνικά, ζητώντας τον λόγο απ’ τον πατέρα του για τον ξεπεσμό του τέως συμμαθητή του, αλλά αυτό είναι ένα παραπλανητικό προσωπείο. Κυκλοφορεί με ένα ανεξόφλητο «γραμμάτιο» στο χέρι («Επιταγή του ιδεώδους»), που προσπαθεί μονίμως να εξαργυρώσει, σήμερα από τον πρώην συμμαθητή του, τον νεότερο Έκνταλ. Θέλει, λέει, να του αποκαλύψει την αλήθεια για την οικογενειακή του ζωή, ώστε να μη ζει πιά μέσα σε «ζωτικό ψεύδος». Αποτέλεσμα θα είναι η συντριβή της οικογένειας Έκνταλ, με αποκορύφωμα την αυτοκτονία του αθώου θύματος, της μικρής υπερευαίσθητης Έντβιγκ.
Μήνυμα του έργου είναι ότι μόνο αποστολικά δικαιούμαστε να επεμβαίνουμε στις ζωές των άλλων. Με πρόθεση καθαρή από εγωισμούς, χωρίς να προσμένουμε δικό μας όφελος. Κάθε άλλη παρέμβαση φέρνει καταστροφικό αποτέλεσμα. Ο διεισδυτικός Τζωρτζ Στάινερ εύστοχα μας μιλάει σε ένα δοκίμιό του για τη «σκοτεινή Επιταγή του ιδεώδους στον 'Ιψεν», σε συνδυασμό με το «ναρκισσιστικό παραλήρημα των αιθεροβαμόνων που, από τον Γκαίτε μέχρι τον Τουργκένιεφ, προσπαθούν να μιμηθούν τον Άμλετ». Δικαιούμαστε, άρα, να δούμε τον υιό Βέρλε ως έναν σύγχρονο, αδέξιο, αντιρομαντικό, κυνικό, άσχημο Άμλετ από «δεύτερο χέρι», που περιφέρει προς είσπραξη την «Επιταγή του ιδεώδους», αλλά δεν είναι σε θέση ούτε να ανάψει τη θερμάστρα του δωματίου του δίχως να προκαλέσει πυρκαγιά, πλημμύρα, χάος.
Αυτή την άποψη ακολουθεί η παράσταση της «Αγριόπαπιας» στο Θέατρο «Πορεία». Μια προσέγγιση ανθρωπολογική του σκηνοθέτη Δημήτρη Τάρλοου, με κίνηση Κορίνας Κόκκαλη, λειτουργικά σκηνικά - κοστούμια Ελένης Μανωλοπούλου, παίζοντες φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου, πρωτότυπη μουσική της Nalyssa Green. Μια άποψη σοβαρή και μετρημένη, που δεν περιορίζεται στη θέαση του δέντρου, αλλά βλέπει πίσω του το δάσος. Σε μετάφραση του σκηνοθέτη στέρεη, με τη συνεργασία της θεατρολόγου Έρι Κύργια. (Ενσταση έχω μόνο για τα χωρία του Ευαγγελίου που πρέπει να αποδίδονται αυτούσια).
Με άποψη για τον άνθρωπο αρκούντως ευρεία, που αγκαλιάζει όλα τα ψυχικά του δεδομένα και υλοποιείται σε εικόνες στιλπνές, λόγο πυκνό, ύφος ενός ρεαλισμού έτοιμου να καταρρεύσει σε μαύρη τρύπα υπό το ίδιο το βάρος του. Με αύξουσα ρυθμολογία και, ιδίως, ολοκληρωμένους ρόλους. Ο Γιάννος Περλέγκας, ως Βέρλε υιός, δίνει με βαθιές εσωτερικές εγκοπές, φθάνοντας ως την αυτομαστίγωση, το συνεχές τοπίο του ενοχικού μετα-αναγεννησιακού ανθρώπου με το διπλό σύνδρομο, αγάπης/μίσους, φόβου/φθόνου, για τα απρόσιτα ιδεώδη που έστησε εμπρός του μια δυσφορική Αναγέννηση και δεν έχει ανάστημα για να τα φθάσει. Ο Γιάννης Πάνου τελεσφορεί ως Βέρλε πατήρ. Ως γερο-Έκνταλ ο Γιώργος Μπινιάρης αποκρούει το γραφικό, γράφει ουσία. Ο Έκνταλ - υιός του Γιάννη Κότσιφα συνδυάζει σπαραξικάρδια το τραγικό με το κωμικό. Η Γκίνα της Λένας Δροσάκη γίνεται αυθεντικά λαϊκή χωρίς να χρειάζεται τυπολογικά γνωρίσματα.
Η Σίσσυ Τουμάση παίζει έκτακτα με το μυαλό και με το αίσθημα, δίνει μια κατακτημένη «από μέσα» έφηβη Έντβιγκ. Η Άννα Μάσχα εισφέρει μια άριστα προσεγμένη στις λεπτομέρειες κυρία Σέρμπι. Το «δίδυμο» Μόλβιγκ-Ρέλλιγκ, Ιωάννης Καπελλέρης, Αντίνοος Αλμπάνης, δίνεται με ωραίο, «στανισλαβσκικό» νατουραλίστικο προφίλ. Μέσα στους ρόλους τους οι Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Στέργιος Κοντακιώτης, Νίκος Πυροκάκος, Ανδρέας Νάτσιος, Ζύλο Τσαούσι και ο Γιάννης Γούνας, ένα «διαμαντάκι».
Αγορά Εισιτηρίων «Η Αγριόπαπια»
Πηγή: Εφημερίδα «Η Αυγή»
του Λέανδρου Πολενάκη
