Η κατάλευκη πατίνα που έχει καλύψει σαν στρωμένο χιόνι κάθε σπιθαμή στη σκηνή του Θεάτρου Πορεία διακόπτεται από τις προβολές που εκπέμπει νευρικά ο προτζέκτορας με πυκνά, δασώδη τοπία βγαλμένα, νομίζεις, από χριστουγεννιάτικη καρτ ποστάλ. Την ακινησία του παγωμένου τοπίου θα διαταράξει, ωστόσο, το θερμό οικογενειακό επεισόδιο ανάμεσα στο Γιάννη Κότσιφα που επιτίθεται φραστικά στη Λένα Δροσάκη. «Μα κι εγώ δεν θεωρούσα υπέροχο το σπίτι μας; Ηταν, όμως, μια ψευδαίσθηση!».
Η πρόβα της «Αγριόπαπιας» έχει, μόλις, ξεκινήσει με την εκρηκτική αποκάλυψη της τέταρτης σκηνής στο κλασικό του Χένρικ Ιψεν και με το Δημήτρη Τάρλοου να αναφωνεί ενθαρρυντικά «ωραία, έτσι, πολύ καλύτερα!» από την πρώτη σειρά της πλατείας. Δύο, και πλέον, μήνες επιχειρεί ως σκηνοθέτης – έχοντας σύμμαχο τον πληθωρικό 14μελή θίασο του – να ερμηνεύσει το «τέλεια δομημένο κατασκεύασμα του Ιψεν, αυτού του εξαιρετικά ευφυή και δύσκολου συγγραφέα, που απελευθερώνει έντεχνα τη δράση και στήνει ενδιαφέροντες χαρακτήρες πιάνοντας όλες τις εκδοχές της ύπαρξης για να τις εκθέσει σ' ένα πάνθεον».
Ποιοι είναι, εδώ, οι ήρωες του Ιψεν; «Είναι άνθρωποι που παλεύουν με το δικό τους ιδεολογικό και υπαρξιακό υπόβαθρο ν' αντιμετωπίσουν αυτό που ονομάζουμε ζωή, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι γνωρίζουν τι είναι η ζωή· με μια άγνοια κινδύνου και μέσα από επίπλαστους μικρόκοσμους που προσπαθούν να ονομάσουν ευτυχία ή τουλάχιστον να ικανοποιήσουν την καθημερινότητα τους. Αναπτύσουν κουκούλια ζωής όπου εκεί μπορούν να αναπνέουν· ώσπου έρχεται το άνοιγμα σε αποκαλύψεις που φέρνει την αλήθεια πρωταγωνιστή ενώ αυτοί είναι ανέτοιμοι να την αντιμετωπίσουν» απαντά ο Γιάννης Κότσιφας από το ρόλο του Γιάλμαρ Εκνταλ, του πιο χαρακτηριστικού ιψενικού ήρωα που συντηρείται από τις αυταπάτες του και που τώρα, επί σκηνής, ομολογεί πως είναι «πολλά που αυτά που πρέπει να συνηθίσει κανείς από τον κόσμο».
Η οικογενειακή γαλήνη του Γιάλμαρ Εκνταλ, ενός φωτογράφου και επίδοξου εφευρέτη κλυδωνίζεται ανεπανόρθωτα όταν σμίγει με τον παιδικό του φίλο Γκρέγκερς Βέρλε - ένα, μέχρι πρότινος, αναχωρητή αστό - που του αποκαλύπτει ένα φοβερό μυστικό με επιχείρημα την «επιταγή του ιδεώδους» και την επικράτηση της αλήθειας με κάθε κόστος. «Αυτή η κρίση μέλλει να γίνει το θεμέλιο μιας εντελώς νέας ζωής, μιας σχέσης βασισμένης στην αλήθεια, απαλλαγμένης από αυτή την ψευτιά» ισχυρίζεται με πάθος ο Γιάννος Περλέγκας ως Γκρέγκερς καταβαραθρώνοντας ωστόσο τον κόσμο του Γιάλμαρ, Γιάννη Κότσιφα.
«Ο Γκρέγκερς κρατάει με ακατάβλητο σθένος ψηλά τη σημαία του ιδεώδους μοναχικά και ανώφελα. Εν προκειμένω, στην "Αγριόπαπια", το ιδεώδες είναι η αλήθεια. Όμως, το αίτημα της αλήθειας ο Ίψεν το βάζει αντιμέτωπο με μια αδυσώπητη πραγματικότητα. Ο Νίκος Καρούζος μας έχει προειδοποιήσει: Στη σύγχρονη εποχή, όσο κι αν κάποιος αντιτάσσει την αλήθεια απέναντι στην πραγματικότητα, η πραγματικότητα παραμένει κωφάλαλη - δεν μπορεί να μπολιαστεί από το βραδυφλεγές λίπασμα της αλήθειας. Το στέγνωμα των ανθρώπων και η συνθηκολόγηση τους με τις φαρμακερές συνήθειες της σύγχρονης καθημερινότητας τους απομακρύνουν από τη συναναστροφή με την επιταγή του ιδεώδους» παρατηρεί χαμηλόφωνα, καθισμένος στα μετόπισθεν της πλατείας, ο Γιάννος Περλέγκαςσκιαγραφώντας τις αντικρουόμενες στάσεις ζωής που εκπροσωπεί το δίπολο Γκρέγκερς – Γιάλμαρ στην «Αγριόπαπια».
Στο επίκεντρο της ανάγνωσης Τάρλοου λοιπόν (που συνάμα έχει επεξεργαστεί και μεταφράσει το κείμενο) μπαίνει η έννοια του ζωτικού ψεύδους, η μάχη μεταξύ ψέματος και αλήθειας. «Μας απασχολεί μέχρι που μπορεί να φτάσει αυτό το δίλημμα και που μπορεί να οδηγήσει το αίτημα για μια ζωή μέσα στην αλήθεια» εξηγεί ο σκηνοθέτης της παράστασης. Το κεντρικό υπαρξιακό διακύβευμα της «Αγριόπαπιας» αποκτά πολιτικές διαστάσεις καθώς ο Ιψεν το εμποτίζει με επιτακτικές αναρωτήσεις για το εκρηκτικό περιβάλλον που καλλιεργεί το σύστημα. «Στο έργο βλέπουμε τον Γκρέγκερς, επίγονο μιας μεγαλοαστικής οικογένειας, να μετατρέπεται σε βομβιστή του συστήματος. Ο ακραίος καπιταλισμός κι ό,τι καθόρισε τη ζωή του κοινωνικού συνόλου βρίσκει εκδίκηση ακόμα και από εκείνους που ο ίδιος εξέθρεψε. Αν, τώρα, αυτές οι διαπιστώσεις μας θυμίζουν κάτι από την ελληνική εντοπιότητα, φοβάμαι πως δεν φταίω εγώ» σχολιάζει με σαρκασμό ο Δημήτρης Τάρλοου.
Ο Αντίνοος Αλμπάνης που έχει τώρα βρεθεί στη λευκή σκηνή – ανάμεσα στη Λένα Δροσάκη και το Γιάννη Κότσιφα - ερμηνεύοντας το γιατρό Ρέλινγκ ακούει προσεκτικά τις παραινέσεις του σκηνοθέτη του προκειμένου να διατυπώσει με λιγότερο “ηλεκτρισμό” τη... διάγνωση του για τον Γκρέγκερς: «Πάσχει από οξεία ειλικρινίτιδα. Αυτή είναι η εθνική μας ασθένεια, αλλά ευτυχώς απαντάται μόνο σποραδικά» λέει, αφήνοντας ανοιχτές τις επικαιρικές αναγνώσεις που γονιμοποιεί στο σήμερα κάθε κλασικό κείμενο. «Συνήθως ένα έθνος ολόκληρο παραχωρεί τη λειτουργία της συνείδησής του σ' ένα ψεύδος, σε μια δραματική θεατρικότητα ατομικού και κοινωνικού μαρασμού, προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει βίαια συνωστιζόμενο και συναθροιζόμενο στις αγέλες του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού»παρεμβαίνει ο Γιάννος Περλέγκας. «Τι να σου κάνει η αλήθεια και η συνείδηση όταν πρέπει να τα βγάλεις πέρα με τη ζωή; Η αλήθεια εξορίζεται ως ουτοπικό αίτημα και απομακρύνεται από το πεδίο σκέψης μας, γίνεται ανεπίκαιρη. Ο Γκρέγκερς, λοιπόν, όπως όλοι οι ιδεαλιστές ιψενικοί ήρωες είναι ταυτοχρόνως τραγικά ανεπίκαιρος και τραγικά επίκαιρος στο κακοπαιγμένο θέατρο του δικού μας σήμερα».
Το συγγραφικό δαιμόνιο του κορυφαίου Νορβηγού αναγκάζει τους ηθοποιούς να διαχειριστούν εις διπλούν τα υλικά που, εξ ορισμού, τους είναι αναγκαία αν θέλουν να υπάρξουν μέσα σε μια θεατρική συνθήκη: Την αλήθεια και το ψέμα.
Ανακαλώντας το απόσπασμα από την πρόσφατη θεατρική εμπειρία του στο «Relax Mynotis» του Βασίλη Παπαβασιλείου πως ο ηθοποιός δεν είναι μεσολαβητής ή διεκπεραιωτής «μα αχθοφόρος και χειρώνακτας της ποίησης, μεταφορέας του θαύματος» ο Γιάννος Περλέγκας διαπιστώνει πως «όπως και στη ζωή, έτσι και στη μικροκοινωνία του ελληνικού θεάτρου έχουμε βρει ποικίλους τρόπους να τη βγάζουμε καθαρή σε σχέση με τα καθήκοντα μας. Βολευόμαστε στην αυταπάτη ότι θα χρησιμοποιήσουμε ως ηθοποιοί διάφορα εξασφαλισμένα κόλπα από την τεχνική φαρέτρα που έχει κατακτήσει στην πορεία της δουλειάς του καθένας από μας και αποφεύγουμε να συναντηθούμε αθώοι και αφύλαχτοι με τις προκλήσεις ζωής που μας θέτει ο Ίψεν, λόγου χάρη, ως ερώτημα».
Γι' αυτό και μετά από μια σειρά αυτοσχεδιασμών με την εκλεκτή του ομάδα (Γιάννος Περλέγκας, Γιάννης Κότσιφας, Θέμης Πάνου, Λένα Δροσάκη, Αννα Μάσχα, Σίσσυ Τουμάση, Αντίνοος Αλμπάνης, Γιάννης Καπελέρης κ.α.) ο Δημήτρης Τάρλοου επιχείρησε να εκθέσει μια σειρά πραγματικών βιωμάτων των ερμηνευτών του, «να δούμε ζωντανές τις ιδεοληψίες, τη βία, την ασχήμια τους χωρίς, ωστόσο, να είμαι σίγουρος πως μια τέτοια ελευθερία μπορεί να μεταγγιστεί σε θεατρική φόρμα. Αυτή, εξάλλου, είναι και η δυσκολία στον Ιψεν· να καταστρέψει κανείς τις προτεινόμενες συνθήκες και στη θέση τους να δημιουργήσει νέες χωρίς να υποκύψει στο μοντερνισμό ή το φορμαλισμό - που έτσι κι αλλιώς δεν μ' ενδιαφέρει. Επομένως, εκείνο που μας οδηγεί είναι να εντοπίσουμε τις σωστές πράξεις για να προκαλέσουμε μια ζεστή επικοινωνία πάνω στη σκηνή και τελικά να φωτίσουμε κάτι αληθινό από την ανθρώπινη ύπαρξη».
Στη σκηνή του «Πορεία» πάντως επιμένει να βασιλεύει η ψευδαίσθηση. Η, επιτηδευμένα, ψυχρή σκηνική κατασκευή της Ελένης Μανωλοπούλου - που παραπέμπει όχι μόνο στο νορβηγικό τοπίο μα και στην ψυχική έρημο των ηρώων - χωνεύει φορμάτ της σύγχρονης εικονικής πραγματικότητας: Μεγεθυμένες φωτογραφίες, προβολές και κινηματογραφημένο υλικό (σε σκηνοθεσία Χρήστου Δήμα). Στο δεξιά πλατό προβάλλει παγωμένη η εικόνα ενός βίντεο από το κοτέτσι των Εκνταλ, εκεί όπου κουρνιάζει και η πληγωμένη αγριόπαπια. «Φοβάσαι ότι θα σου πυροβολήσω την αγριόπαπια, Χέντρικ; Με τίποτα στον κόσμο!» υπόσχεται ο παππούς Εκνταλ, Γιώργος Μπινιάρης στην εγγονή του Σίσσυ Τουμάση. «Η αγριόπαπια είναι, ακριβώς, το σύμβολο του ζωτικού ψεύδους» παρατηρεί ο Δημήτρης Τάρλοου. «Ένα άγριο πουλί που εξημερώθηκε σε οικόσιτο πτηνό. Βρίσκεται σ' ένα κοτέτσι ενώ δεν ανήκει εκεί. Κι αυτή η δυστοπία της φύσης δεν είναι παρά μια ακόμα παραμόρφωση της αλήθειας».
Φωτογραφία Ελίνα Γιουνανλή
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Πηγή: monopoli.gr
