Βρίσκοντας καταφύγιο σε έναν μαγικό κόσμο που δημιουργεί με τη φαντασία της, ως ηρωίδα του σπουδαίου έργου ενός από τους μεγαλύτερους στοχαστές του παγκόσμιου θεάτρου, του Χένρικ Ίψεν, η ηθοποιός Σίσσυ Τουµάση μάς μιλά για την παράσταση  «Η Αγριόπαπια» ή «Η διαλεκτική της μετα - αρετής», που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου, στο θέατρο Πορεία.

Τι πραγματεύεται το έργο;

«Την πάλη μεταξύ πραγματικότητας και ψευδαίσθησης. Η αλήθεια απέναντι στο ζωτικό ψεύδος. Τι είναι, τελικά, “σωστό”; Να κοιτάξουμε την αλήθεια κατάματα με οποιοδήποτε κόστος ή να παραμείνουμε στην ασφάλεια της πλάνης, ώστε να κυλήσει η ζωή αναίμακτα;».

Σκιαγραφείστε μας τους ήρωές του.

«Επειδή πρόκειται για δεκατρείς ήρωες, θα αρκεστώ σε λίγα λόγια για ένα από τα βασικά τρίγωνα, που θεωρώ πως υπάρχουν στο έργο. Τα δύο “αντίπαλα” στρατόπεδα είναι ο Ρέλινγκ και ο Γκρέγκερς. Ο Γκρέγκερς είναι ο υπέρμαχος της αλήθειας. Πιστεύει ότι, μέσω της παραδοχής, της συγχώρεσης και της αυτοθυσίας, καταφέρνει κανείς να βγει από το σκοτάδι της αυταπάτης. Τη ζωή μόνο έτσι αξίζει να τη ζει κανείς. Ο Ρέλινγκ, από την άλλη, ισχυρίζεται ότι το ζωτικό ψεύδος είναι το μόνο φάρμακο που μπορεί να κάνει τη ζωή υποφερτή κι ότι η αλήθεια δεν είναι κάτι που μπορούν όλοι να διαχειριστούν ή να αντέξουν και, στις περισσότερες περιπτώσεις, θα διαλύσει τα πάντα.

Και οι δύο είναι, στην ουσία, άνθρωποι “κατεστραμμένοι”, πληγωμένοι, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, και αυτοί οι λόγοι είναι που διαμόρφωσαν κι αυτές τις διαφορετικές θεωρίες. Οι δυο τους, λοιπόν, ερίζουν μεταξύ τους για το ποια είναι η καλύτερη “φαρμακευτική αγωγή”, ώστε να ζήσει ευτυχισμένος ο Γιάλμαρ Έκνταλ, του οποίου η ζωή είναι χτισμένη πάνω σε ψέματα και έχει χαραχτεί από τις αποφάσεις και τα συμφέροντα τρίτων, χωρίς ο ίδιος να έχει την παραμικρή ιδέα».

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του δικού σας ρόλου;

«Η Χέντβιγκ είναι ένα φωτεινό πλάσμα, που, λόγω μιας ασθένειας που αντιμετωπίζει με τα μάτια της, είναι κλεισμένη στο σπίτι. Δεν πηγαίνει σχολείο, δεν συναναστρέφεται με παιδιά της ηλικίας της και δεν λαμβάνει ιδιαίτερη προσοχή από τους γονείς της. Έχει άπλετο χρόνο και ελάχιστες ασχολίες. Κάπως έτσι, βρίσκει καταφύγιο στην αποθήκη/κοτέτσι του σπιτιού, όπου δημιουργεί έναν σχεδόν μαγικό κόσμο με τη φαντασία της. Οι εικόνες από τα βιβλία την κάνουν να δημιουργεί ιστορίες, οι οποίες κάνουν την καθημερινότητά της ενδιαφέρουσα. Καλύτερος φίλος της είναι η αγριόπαπια που ζει στο κοτέτσι, με την οποία και συνδέεται σε πολλά επίπεδα. Αγαπά την αγριόπαπια πιο πολύ από οτιδήποτε στον κόσμο. Όλα αυτά την έχουν κάνει να αναπτύξει τη φαντασία και την διαίσθησή της, μέσω των οποίων βλέπει τον κόσμο».

Κεντρικοί συμβολισμοί και ενδεχόμενες κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις τού έργου;

«Υπάρχει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο αντίθεσης, που διατρέχει όλο το έργο, μεταξύ όρασης και τυφλότητας, φωτός και σκοταδιού, το οποίο συμβολίζει τη μάχη μεταξύ αλήθειας και ζωτικού ψεύδους ή ζωής και θανάτου. Η ίδια η αγριόπαπια, η οποία είναι, φυσικά, βασικό σύμβολο του έργου, συμβολίζει τη Χέντβιγκ, τον πατέρα της, Γιάλμαρ, και τον παππού της, γερο - Έκνταλ. Τα τρία θύματα του Βέρλε, που, όπως και η αγριόπαπια, οι ζωές τους ορίστηκαν ή, μάλλον, καταδικάστηκαν από κάποιον άλλον. Η αγριόπαπια, λοιπόν, είναι ένα άγριο ζώο, κλεισμένο μέσα σε ένα κοτέτσι, βουτηγμένο τόσο βαθιά σε αυτό το πλαστό περιβάλλον, που πλέον έχει ξεχάσει την αληθινή του φύση. Ακριβώς όπως οι άνθρωποι χάνουμε την ταυτότητά μας μέσα στις ψευδαισθήσεις της καθημερινότητας και των ρόλων που μας έχουν φορέσει και εμείς έχουμε δεχτεί, γιατί μας βολεύει. Και αν ποτέ απογυμνωθούμε από αυτούς, χάνουμε τη γη κάτω από τα πόδια μας ή το ρίχνουμε στα ψυχοφάρμακα. Νομίζουμε ότι είμαστε κύριοι του εαυτού μας, όμως οι επιλογές και ακόμα και οι επιθυμίες μας καθορίζονται από άλλους. Προγραμματιζόμαστε ανάλογα με τις “ανάγκες” μας και παίζουμε τον ρόλο που μας έδωσαν στο υπάρχον σύστημα. Κλείνουμε τα μάτια μας, αρνούμαστε την αλήθεια και βουτάμε όλο και πιο βαθιά στο ζωτικό μας ψεύδος. Ατομικά και συλλογικά».

Το έργο γράφτηκε το 1884. Τι είναι αυτό, που το καθιστά ελκυστικό ακόμα και σήμερα;

«Τα θέματα των μεγάλων κλασικών έργων είναι πάντα πανανθρώπινα και διαχρονικά, δεν έχουν ούτε εποχή, ούτε γεωγραφικό προσδιορισμό, ούτε αγγίζουν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Γι’ αυτό και είναι κλασικά. Θα σταματήσουν να είναι, όταν αλλάξουν οι άνθρωποι».

Συναισθήματα και σκέψεις σας για τη σημερινή κατάσταση της χώρας μας;

«Το μόνο, που θα ήθελα να πω γι’ αυτό το θέμα τώρα, είναι αντίσταση στην αδιαφορία, την αποβλάκωση και τη σαπίλα».

Μια ευχή σας για το μέλλον;

«Μέλλον».

Αγορά Εισιτηρίων «Η Αγριόπαπια»

Διαβάστε τη συνέντευξη της Σίσσυ στον Γιώργο Σ. Κουλουβάρη, στην www.naftemporiki.gr